بررسی تطبیقی تأثیر اختلاف دین ولی و مولی علیه بر ولایت نکاح از منظر فقه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

ولایت قدرت بر تصرف مستقیم بدون نیاز به اجازه از کسی می­‌باشد، ولایت در نکاح رأی و نظر در امر نکاح و اذن و یا منع اذن است. وقوع مستمر اختلاف دین بین ولی و مولی‌علیه در عصر حاضر، مستلزم بررسی تخصصی این قضیه، از جمله تأثیر آن بر ولایت در نکاح است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به مسئله محوری تأثیر اختلاف دین ولی و مولی­‌علیه بر ولایت در نکاح پرداخته و به این یافته­‌ها رسیده است که: فقهای اسلامی توافق دینی ولی و مولی­‌علیه را شرط ثبوت ولایت در نکاح دانسته و برای آن دلایلی از آیات و روایات و اجماع ذکر کرده­‌اند. مناقشاتی نسبت به این دلایل نیز مطرح است. چنان‌چه اتفاق دین مابین ولی و مولی­‌علیه وجود نداشته باشد، فقها ولایت را ساقط و شخص دیگری را جایگزین ولی نموده­‌اند. در کل با توجه به صور جواز ولایت در نکاح و مناقشات وارده بر دلایل شرط اتفاق دین ولی و مولی­‌علیه، به نظر می­‌رسد که در حالت اضطرار و ضرورت و با رعایت مصلحت مولی­‌علیه، اختلاف دین ولی و مولی­‌علیه بر ثبوت ولایت و صحت و آثار نکاح خللی وارد نکند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of the Effect of Religious Difference between Mawla and Mawla Alayh in Wilayah of Marriage in Islamic Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Ferasat Mohammadi Bolbanabad 1
  • Amir Hamzeh Salarzaei 2
1 PhD student at University of Sistan and Baluchestan
2 Professor at University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

Wilayah (Guardianship) is the power of directing seizure without any need to the permission of anyone. In marriage, Wilayah is the idea and comment of Mawla about Nikah (marriage) and agreement or disagreement about it. Constant occurrence of the religious difference between Mawla and Mawla Alayh in the present era requires expert review of this case, including its impact on Wilayah in marriage. This research is a descriptive-analytic approach in which the central issue was the study of the effect of Religious Difference between Mawla and Mawla Alayh in the guardianship of marriage. We came to the conclusion that, Islamic scholars have agreed on the religious agreement between Mawla and Mawla Alayh as the requirement to establish the guardianship in marriage and they have mentioned Quranic verses, traditions and ’Ijma‘ as the reasons for their opinion. However, there are controversies over these reasons. If there is not religious agreement between Mawla and Mawla Alayh, the jurists believe that Wilayah and guardianship of Wali is annulled and another person will have the guardianship of marriage. In general, according to the permission of Wilayah in marriage and the controversies on the reasons about religious agreement, it seems that in a state of urgency and necessity, considering the expediency of Mawla Alayh, the religious difference between Mawla and Mawla Alayh do not have effect on the establishment of Wilayah and correctness and effects of marriage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wilayah
  • Marriage
  • Religious Difference
  • Jurisprudence of Islamic Denominations
  • Jurisprudential Decree

مراجع

ابن­‌بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
ابن­‌حزم، علی بن احمد، المحلی بالآثار، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
ابن­‌رشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، قاهره، دارالحدیث، 1425ق.
ابن­‌عابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار على الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت، دارالفکر، 1405ق.
انصاری، مرتضى بن محمدامین، کتاب النکاح، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دمشق، دارطوق النجاة، 1422ق.
جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت، قم، مؤسسة دائرة ­معارف الفقه الإسلامی، 1423ق.
جمعی از محققان، احکام الأطفال‌، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، 1428ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1412ق.
حسینی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، ریاض، دارالهدایة، بی­‌تا.
حلی، حسن بن یوسف، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
خمینی، سید روح­‌الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1368ش.
خویی، سید محمدتقی، المبانی فی شرح العروة الوثقی، تقریرات سید ابوالقاسم خویی، نجف، نشر النجف الأشرف، 1406ق.
دسوقی، محمد بن احمد، حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
زحیلی، وهبه، الفقه الإسلامی و ادلته، دمشق، دارالفکر، 1409ق.
زرکشی، محمد بن عبدالله، شرح الزرکشی علی مختصر الخرقی، ریاض، دارالعبیکان، 1413ق.
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفة، 1414ق.
سند، محمد، سند العروة الوثقى، کتاب النکاح، قم، باقیات،‌ 1429ق.
شهید ثانی، زین­‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، جامعة النجف، 1386ق.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
عمید زنجانى، عباسعلى، قواعد فقه، تهران، سمت، 1368ش.
فخرالمحققین، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، مؤسسه اسماعیلیان‌، 1387ش.
فیروزآبادى، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1426ق.
قلعه‌جی، محمد رواس؛ قنیبی، حامد صادق، معجم لغة الفقهاء، بیروت، دارالنفائس، 1408ق.
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1406ق.
کاشف الغطاء، حسن، انوار الفقاهه (کتاب النکاح)، نجف، مکتبة کاشف الغطاء العامة، 1422ق.
ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الإمام الشافعی و هو شرح مختصر المزنی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1419ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، نشر امیر، 1409ق.
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
مصطفى، ابراهیم؛ زیات، احمد؛ عبدالقادر، حامد؛ نجار، محمد، المعجم الوسیط، قاهره، دارالدعوة، بی­‌تا.
مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح‌، قم‌، مدرسه امام على بن ابى­‌طالب، 1424ق.
منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، قم، مکتب الاعلام الإسلامی، 1408ق.
الموسوعة الفقهیة الکویتیة، وزارة الأوقاف و الشؤون الإسلامیة، کویت، دارالسلاسل، 1427ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1374ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار