جایگاه سنت حاکی از داوری یا نحوه اجرای حکم در تشریع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فقه و حقوق، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

سنت به معنای قول و فعل و تقریر معصوم، پس از قرآن که مأخذ اصلی استنباط احکام شرعی است، منبع مهم محسوب می­‌شود و اخبارِ حاکی از سنت وقتی متضمن بیان حکمی باشد نزد فقها دلیل حکم محسوب می‌­شود و در اصطلاح فقهی می­‌گویند از چنین سنتی تشریع استفاده می­‌شود، ولی گاه سنت از پیاده کردن حکم در حوزه قضاء، اجرا و تعیین مصداق به وسیله معصوم حکایت دارد و لذا فقها چنین اخباری را بدون آنکه در صدور آنها تردید نمایند، مستند حکم قرار نمی‌­دهند و آن را به عنوان «قضیة فی واقعة» تلقی می‌­کنند. اکنون این سؤال مطرح است که آیا می‌­توان رویه یا قاعده‌­ای را یافت تا این­‌گونه روایات را از روایات متضمن حکم کلی متمایز ساخت؟ اگر بتوان چنین قاعده‌­ای از مجموع روایات اصطیاد نمود تحول قابل توجهی در استنباط احکام به وجود خواهد آمد. در این نوشتار، نویسنده ضوابطی جهت تمییز اخبار متضمن تشریع از اخبارِ حاکی از اجرای حکم یادآوری به دست داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Status of Traditions Representing Judgment or Traditions Representing the Way of Execution in Legislation

نویسنده [English]

  • Mohammad Jafari Harandi
Associate Professor at Department of Jurisprudence and Law, Yadegar-e- Imam Khomeini (RAH) Shahre Rey Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Tradition (Sunnat) refers to the deeds, sayings and permissions (or disapprovals) of Infallibles (pbut) which are the essential sources of understanding the decrees after The Holy Quran. When Quotes which convey Tradition (Sunnat) include a decree or law, they are considered as a reason for jurisprudents, and in jurisprudential term, they say that the Tradition (Sunnat) can be used for legislation. However, sometimes, Tradition (Sunnat) narrates the execution of a law or decree by the infallibles (pbut). In these cases, jurisprudents do not consider it for legislation. Now the question will come up: “Is there a rule for recognizing these two types of quotations?” If it is possible to extract such a rule out of the sayings and quotations, there will be a revolutionary change in understanding decrees. In this article the author sets a framework to distinguish traditions representing judgment or traditions representing the way of execution in legislation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legislation
  • Quotations
  • Judgment
  • Execution
  • Recognizing the Example

مراجع

قرآن مجید.
آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الأصول، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، بی­‌تا.
ابن­‌حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1408ق.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، دارالفکر، 1401ق.
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر، بی‌­تا.
حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة‌، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1409ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، مشهد، مؤسسه آل البیت، بی‌­تا.
خمینی، سید روح‌الله، کتاب البیع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1410ق.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی­‌بکر، تنویر الحوالک فی شرح موطأ مالک، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1997م.
شافعی، محمد بن ادریس، الأم، بیروت، دارالفکر، 1980م.
شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه.
شهید اول، محمد بن مکى، ‌الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1412ق.
همو، ‌القواعد و الفوائد، قم، کتابخانه مفید، بی‌­تا.
همو، ‌اللمعة الدمشقیة، تهران، الهام، 1377ش.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، کتابفروشی داوری، 1410ق.
همو، رسائل، قم، مکتبة بصیرتی، بی‌­تا.
همو، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1416ق.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الإسلامی، 1409ق.
همو، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
همو، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
غزالی، محمد بن محمد، المستصفی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417ق.
فاضل آبی، حسن بن ابی‌­طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1408ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1388ش.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ق.
محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قاهره، دارالکتاب العربی، 1376ق.
همو، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام، تهران، استقلال، 1409ق.
مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
موسوی بجنوردی، سید محمدحسن، القواعد الفقهیة، قم، نشر الهادی، 1419ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار