تحلیل فقهی ـ حقوقی رابطه جرایم در ملأ عام با تشدید مجازات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی

2 دانشیار گروه فقه و حقوق امامیه دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

ارتکاب جرم در ملأ عام به عنوان یکی از کیفیات تشدید مجازات در فقه و حقوق جزای اسلام، با نظرات متعددی روبه‌­رو شده است. از این­‌رو در این نوشتار با رویکرد تطبیقی و بهره­‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی معیارهای فقهی ـ حقوقی تشدید مجازات جرایم در ملأ عام با تأکید بر اقوال موافق و مخالف به صورت تنصیصی و اصطیادی از میان نصوص فقهی ـ روایی و هم­چنین بر اساس کیفیت عینی از جهات خاص و تعدد جرم از جهات عام تشدید مجازات در حقوق جزای اسلام به بررسی این مسئله پرداخته شده است. از منظر فقهی امکان تشدید مجازات خود جرم اصلی وجود ندارد و اما امکان تشدید به عنوان تعزیر به دلیل عناوینی مانند هتک حرمت و تجاهر به فسق وجود دارد. از منظر حقوقی تشدید مجازات جرایم در ملأ عام از دو جهت تعدد رفتاری و کیفیات مشدده عینی قابل توجیه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential-Legal Analysis of the Relationship between Crimes in Public and Increased Punishment

نویسندگان [English]

  • Zahra Hossein Pour 1
  • Mahdi Rahbar 2
1 PhD student at University of Islamic Denominations
2 Associate Professor at University of Islamic Denominations
چکیده [English]

Committing a crime in public as one of the qualities of intensifying the punishment in Islamic jurisprudence and criminal law has faced many opinions. Therefore, in this article, with a comparative approach and using the descriptive-analytical method, the jurisprudential-legal criteria of intensifying the punishment of crimes in public has been examined, emphasizing the positive and negative statements in a descriptive form among the jurisprudential-narrative texts, and also based on the objective quality from specific aspects and the multiplicity of crimes from general aspects, this issue has been investigated in Islamic criminal law. From the point of view of jurisprudence, it is not possible to increase the punishment of the main crime itself, but it is possible to increase it as ta‘dhir due to titles such as desecration and showing immorality. From the legal point of view, increasing the punishment of crimes in public can be justified from the two aspects of multiplicity of behavior and objective aggravating qualities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • General Public
  • Punishment Intensification
  • Crime
  • Ostentation
قرآن کریم.
ابن­‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالمعرفة، 1379ق.
ابن­‌حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، 1408ق.
ابن­‌فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
ابن­‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
ابوزهره، محمد، الجریمه و العقوبه فی الفقه الاسلامی، قاهره، دارالفکر العربی، بی­‌تا.
الهام، غلامحسین، مبانی فقهی و حقوقی تعدد جرم، تهران، بشری، 1372ش.
الهام، غلامحسین؛ برهانی، محسن، درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)، تهران، نشر میزان، 1392ش.
ایروانی نجفی، میرزاعلی، حاشیه المکاسب، تهران، کیا، 1384ش.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دمشق، دارطوق النجاة، 1422ق.
تبریزی، جواد، اسس الحدود و التعزیرات، قم، مهر، بی­‌تا.
جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1405ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
حسینی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، مشهد، مؤسسه آل البیت، بی­‌تا.
حمادی سلمی، عبدالرحمن بن نافع، سلطه القاضی فی تشدید و تخفیف العقوبه فی الشریعه الاسلامیه، جامعه ام­القری (دراسه مقارنه و تطبیقیه علی بعض المحاکم الشرعیه)، 1425ق.
حیدری، علی مراد، حقوق جزای عمومی (بررسی فقهی ـ حقوقی واکنش علیه جرم)، تهران، سمت، 1394ش.
خلیفی، علی ناصر، الظروف المشدده و المخففه فی عقوبه التعزیر فی الفقه الاسلامی، قاهره، مطبعة المدنی، 1412ق.
خمینی، سید روح­‌الله، تحریر الوسیله، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی­‌تا.
خوانسارى، سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تهران، مکتبة الصدوق، 1355ش.
زراعت، عباس، شرح قانون مجازات (بخش کلیات)، تهران، ققنوس، 1379ش.
همو، شرح قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات- 2)، تهران، ققنوس، 1382ش.
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1409ش.
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی (جرایم بر ضد مصالح عمومی کشور)، تهران، مجد، 1382ش.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413ق.
صافی گلپایگانی، لطف­‌الله، الأحکام الشرعیة ثابتة لا تتغیر، قم، دارالقرآن الکریم، 1412ق.
غروی اصفهانی، محمدحسین، بحوث فی الاصول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1409ق.
فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1408ق.
قاضی عیاض، عیاض بن موسی، مشارق الانوار علی صحاح الآثار، المکتبه العتیقه، بی­‌تا.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367ش.
گلدوزیان، ایرج، محشای قانون مجازات اسلامی، تهران، مجد، 1394ش.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ق.
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1419ق.
مرکز تحقیقات فقهی قوه قضاییه، مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور کیفری، قم، مرکز تحقیقات فقهی حوزه معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، 1381ش.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416ق.
مکارم شیرازی، ناصر، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل‌، قم، مدرسه الامام على بن ابى­‌طالب، 1379ش.
همو، انوار الفقاهه (کتاب الحدود و التعزیرات)، قم، مدرسه الامام على بن ابى­‌طالب، ‌1377ش‌.
مناوی، محمد بن عبدالرئوف، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، قاهره، المکتبه التجاریه الکبری، 1356ق.
موسوی گلپایگانی، محمدرضا، الدر المنضود فی احکام الحدود، قم، دارالقرآن الکریم، 1414ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1362ش.
نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت، 1415ق.
نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت، بی­‌تا.
نووی، یحیی بن شرف، شرح صحیح مسلم، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی‌تا.
واعظی، میرزامحمد؛ سلطانی، عباسعلی، «کاوشی در تعدد اعتباری «معنوی» در فقه امامیه و حقوق ایران»، مجله فقه و اصول، شماره 119، 1398ش.
ولیدی، محمدصالح، حقوق جزای اختصاصی، تهران، امیرکبیر، 1380ش.