دیدگاه فقهای اهل‌سنت سوریه در مورد اوراق مرابحه‌ای اجرا شده در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد دانشگاه دمشق

3 دانشجوی دکتری مدیریت مالی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

اوراق مرابحه از جمله ابزارهای مالی می­‌باشد که با هدف جذب سرمایه­‌های خرد و هدایت آن در جهت تأمین منابع مالی پروژه­‌های اقتصادی طراحی شده­ است. دانشمندان مسلمان از چندی پیش به منظور پرکردن خلأ حاصل از حذف اوراق قرضه، اقدام به طراحی اوراق بهادار اسلامی (صکوک) به نام اوراق مرابحه کرده‌اند که می‌تواند مکمل خوبی برای بازار پول و بازار سرمایه اسلامی، به منظور تأمین مالی بنگاههای اقتصادی و خرید داراییهای مورد استفاده محسوب شود. این اوراق، حاکی از بدهی ناشی از بیع مرابحه است و دارنده اوراق، مالک و طلبکار آن دِین، در آن واحد می‌باشد. ولی یکی از مسائلی که باید به آن توجه کرد، ابزارهای مالی اسلامی در بازار سرمایه ایران می‌باشد که براساس فقه امامیه طراحی شده­ است. برخی معتقدند که در باب معاملات صکوک، میان مذاهب اسلامی، تفاوت فقهی وجود دارد و لذا تحقیقات انجام‌گرفته در این زمینه، گامی در راستای بررسی انواع اوراق بهادار مرابحه، به منظور انطباق اوراق با موازین شرعی به شمار می‌رود؛ هم از نظر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار ایران که اکثر مصوبات آنها براساس فقه امامیه است و هم از نظر فقها و اعضای هیئت مشورتی شرعی در بانک مرکزی سوریه که اکثر مصوبات آنها براساس مذهب اهل­‌سنت می‌باشد. تلاش خواهد شد تا دیدگاههای مشترک و اختلافات میان مصوبات کمیته فقهی سازمان بورس ایران و دیدگاههای فقها و اعضای هیئت شرعی بانک مرکزی سوریه در مورد این مصوبات، تعیین گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Perspectives of Sunni Jurisprudents in Syria Regarding the Murabahah Bonds Issued in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Mohagheghnia 1
  • Alaeddin Zatari 2
  • Mohammad Hassan Ebrahimi Sarv Olia 1
  • Mohammad Abd al-Majid Al-Ghibrah 3
1 Assistant Professor at Allameh Tabataba'i University
2 Professor at Damascus University
3 Ph.D. at Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Murabahah Bonds are among the new financial instruments designed to attract micro-investors and direct them to provide financing for economic projects. Muslim scholars have long since been thinking about filling the gap resulting from the removal of bonds using the properties of Murabahah, who in the same vein designed Sukuk Islamic bonds called Murabahah Bonds or Murabahah Sukuk, which could be a good complement to markets, money and Islamic capital to finance economic enterprises. These bonds represent the debt caused by Murabahah, and the owner of the bonds is the owner and creditor of that debt. These bonds are used to finance the purchase of assets. Some believe that there is a juristic difference regarding the financial transactions between Islamic schools of thought. This research is a step in jurisprudential study of Murabahah bonds. Therefore, with the research we consider the law both in Jurisprudential Committee of Iran Stock Exchange Organization, the majority of which are approved on the basis of Shiite jurisprudence, and the jurists and members of Sharia Board of the Central Bank of Syria, the majority of which are approved on the basis of Sunnite jurisprudence. We will try to determine common perspectives and divergences about acts approved by Jurisprudential Committee of Iran Stock Exchange Organization, and ideas and opinions of jurisprudents and viewpoints of the members of Sharia Board of the Central Bank of Syria about these acts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Murabahah
  • Murabahah Bonds
  • Jurisprudential Bases of Murabahah Bonds
  • Jurisprudential Committee of Iran Stock Exchange Organization
  • Sharia Board of the Central Bank of Syria
قرآن کریم.
ابن­‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام احمد بن حنبل، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1416ق.
ابوداود سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی­‌داود، بیروت، المکتبة العصریة، بی­‌تا.
ابوعمر، عدنان؛ زعتری، علاءالدین، فقه المعاملات المالیة المقارن، سوریه، دارالعصماء، 2018م.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دمشق، دارطوق النجاة، 1422ق.
پیره، مجید؛ کاوند، مجتبی؛ میرزاخانی، رضا، اوراق سفارش ساخت، تهران، سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، 1392ش.
ترمذی، محمد بن عیسی، الجامع الکبیر، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1996م.
دبیرخانه کمیته تخصصی فقهی، مصوبات کمیته فقهی سازمان اوراق بهادار ایران، تهران، سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، 1395ش.
زعتری، علاءالدین، فقه المعاملات المقارن، سوریه، دارالعصماء، 2010م.
صالح‌آبادی، علی، «اوراق مرابحه؛ ابزاری جدید برای تأمین مالی در بازار سرمایه ایران»، مجله بازار سرمایه اسلامی، شماره 2، 1392ش.
همو، بازارهای سرمایه اسلامی، تهران، دانشگاه امام صادق، 1385ش.
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1365ش.
کاظمی، حسین؛ رحیمیان، نظام‌الدین؛ هوایی، بنفشه، «رابطه شفافیت و عدم اطمینان نقدشوندگی سهام در بورس اوراق بهادار تهران»، مجله مطالعات تجربی حسابداری مالی، شماره 36، 1390ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1367ش.
مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
مقدسی، محمدرضا، سیاستهای پولی: انتخاب ابزاری به عنوان جایگزین، تهران، معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی، 1373ش.
موسویان، سید‌ عباس، «اوراق مرابحه ابزار مالی مناسب برای بازار پول و سرمایه ایران»، مجله جستارهای اقتصادی، شماره 6، 1388ش.
همو، «کاربرد مرابحه در بانکداری بدون ربا»، مجله روند پژوهشهای اقتصادی، شماره 59، 1390ش.
همو، ابزارهای مالی اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391ش.
نادعلی، محمد؛ رسولی، معصومه؛ سلطان العلمایی، سید محمدهادی؛ حاجی دولابی، هدی؛ نصیری، سمیرا، «تعامل بازار پول و سرمایه در اقتصاد ایران»، مجله روند، شماره 77، 1396ش.