اثر حکم افلاس بر دیون مؤجل شرکت تجاری ورشکسته از دیدگاه فقه امامیه و حنفیه و حقوق تجارت ایران و افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فقه مقارن گرایش فقه شیعه و حنفی، جامعة المصطفی العالمیه، قم

2 استادیار دانشگاه حضرت معصومه(س)

چکیده

حال­‌شدن دیون مؤجل از مباحث مهم فقهی و حقوقی است که می­‌توان مصادیق متعددی برای آن مثال زد؛ از جمله: حال­‌شدن دیون متوفی، حال­‌شدن دیون ضامنین و حال­‌شدن دیون تاجر ورشکسته. این مقاله به بررسی تطبیقی اثر حکم افلاس بر دیون مؤجل شرکت تجاری ورشکسته از دیدگاه امامیه و حنفیه و حقوق تجارت ایران و افغانستان پرداخته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در خصوص حال­‌شدن دیون مؤجل تاجر ورشکسته بین فقها و حقوقدانان اختلاف­‌نظر وجود دارد. مطابق قانون تجارت ایران و افغانستان با صدور حکم افلاس از سوی دادگاه مربوطه، دیون مؤجل طلبکاران شرکت تجاری ورشکسته حال می­‌شود. اما مشهور فقهای امامیه و حنفیه با حال­‌شدن دیون مؤجل طلبکاران مفلس مخالفت نموده و آن را برخلاف موازین فقهی می­‌دانند. با بررسی و واکاوی ادله موافقین و مخالفین حال­‌شدن دیون مؤجل، نگارنده بر این باور است که حال­‌شدن دیون مؤجل تاجر و شرکت تجاری ورشکسته، مقتضی قاعده عدالت و مساوات بوده و با واقعیات زندگی امروزه و نحوه داد و ستدها مطابقت و سازگاری بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Bankruptcy on the Long-Term Debts of a Bankrupt Business Company from the Perspective of Imami and Hanafi Jurisprudence and Commercial Codes of Iran and Afghanistan

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Samimi 1
  • Mohammad Sadeghi 2
1 PhD at Al-Mustafa International University, Qom
2 Assistant Professor at Hazrat-e Masoumeh University
چکیده [English]

Turning the Long-Term Debt (Dayn Mu’ajjal) to Current Debt or Due Debt (Dayn Hal) is one of the important jurisprudential and legal issues that can be cited as several examples, including; the debt of the deceased, the debt of the guarantors and the debt of the bankrupt businessman. This article has a comparative study of the effect of the bankruptcy on the Current Debts or Due Debts of a bankrupt trading company from the perspective of the Imamis and Hanafis and the Commercial Codes of Iran and Afghanistan. The results of this study showed that there is disagreement between jurisprudents and lawyers about the Current Debts or Due Debts of a bankrupt businessman. According to the Commercial Codes of Iran and Afghanistan, with the issuance of a bankruptcy by the competent court, the debts of the bankrupt trading company will be turned into current debts. However, well-known Imami and Hanafi jurists oppose turning the debts of the bankrupt to current debts and consider it contrary to jurisprudential standards. By examining the arguments of those who agree and those who disagree, the author believes that turning the debts of a bankrupt businessman and corporation to current debts is appropriate to the rule of justice and equality and is more consistent with the realities of life today and the way of business.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bankruptcy
  • Business Company
  • Legal Personality
  • Long-term Debts
قرآن کریم.
ابن­‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بولاق، المطبعة الکبری الامیریة، 1300ق.
ابن­‌رجب، عبدالرحمن بن احمد، جامع العلوم و الحکم، بیروت، دارالجیل، 1407ق.
ابن­‌عابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1399ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، 1405ق.
ابوعید، الیاس، ألإفلاس، بیروت، مکتبة صادرة الحقوقیة، 1998م.
اسکینی، ربیعا، ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، تهران، سمت، 1375ش.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، 1375ش.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی­‌تا.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، دارالفکر، 1425ق.
پاسبان، ‌محمدرضا، حقوق شرکتهای تجاری، تهران، سمت، 1387ش.
جرجس، جرجس، معجم المصطلحات الفقهیة و القانونیة، بیروت، الشرکة العالمیة، 1996م.
جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1381ش.
حسینی حائرى، سید کاظم، فقه العقود، قم، مجمع اندیشه اسلامى، 1423ق.
حسینی روحانی، سید محمدصادق، فقه الصادق، قم، منشورات الاجتهاد، 1429ق.
حسینی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1418ق.
حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1414ق.
خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، بیروت، دارالفکر، 1421ق.
خمینی، سید روح­‌الله، تحریر الوسیله، نجف، مطبعة الآداب، 1390ق.
خویى، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، قم، مدینة العلم، 1410ق.
همو، مصباح الفقاهة، قم، مؤسسه إحیاء آثار امام خویی، 1430ق.
دسوقی، محمد بن احمد، حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1424ق.
دمرچیلی، محمد، قانون تجارت در نظم کنونی، تهران، میثاق عدالت، 1384ش.
راشدی، ‌علیرضا، حقوق تجارت کاربردی، تهران، مؤسسه نشر بازرگانی، 1386ش.
زحیلی، وهبه، الفقه الإسلامی و أدلته، دمشق، دارالفکر، 1418ق.
زرقاء، مصطفی احمد، الفقه الإسلامی فی ثوبه الجدید، دمشق، دارالفکر، بی­‌تا.
همو، المدخل الفقهی العام، دمشق، دارالفکر، 1968م.
سبحانی، جعفر، الشرکة و التأمین فی الشریعة الإسلامیة، قم، مؤسسه امام صادق، 1431ق.
ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، تهران، دادگستر، 1391ش.
سمیر عبدالرزاق، هانی، مسئولیة مجلس إدارة شرکة المساهمة فی حالة إفلاس الشرکة، مصر، دارالحقانیة، 2008م.
سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
سید الفقهی، محمد، القانون التجاری، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیة،  2005م.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1419ق.
صقری، محمد، شرکتها، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1390ش.
طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1415ق.
عبدی­‌پور، ابراهیم، حقوق تجارت، تهران، مجد، 1397ش.
عرفانی، محمود، مجموعه محشای قانون تجارت ایران، تهران، جنگل، 1386ش.
فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، نشر امیر، 1383ش.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: مشارکتها ـ صلح، تهران، گنج دانش، 1388ش.
کلیبولی، عبدالرحمن بن محمد، مجمع الأنهر فی شرح ملتقی الأبحر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1419ق.
مصطفوی، سید کاظم، القواعد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1412ق.
معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، 1360ش.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416ق.
مقدسی، عبدالغنی بن عبدالواحد، عمدة الأحکام، ریاض، دارالطیبه، 1423ق.
ملک­‌زاده، فهیمه، ‌فرهنگ حقوق تجارت، تهران، دادگستر، 1389ش.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1373ش.