کیفر توهین و دشنام اشخاص از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی و حقوق ایران و افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 کارشناس ارشد فقه مقارن و حقوق جزای اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

توهین و دشنام، رفتاری است که مستقیماً حیثیت و تمامیت معنوی و کرامت انسانها را نشانه می­‌گیرد. هم­‌چنان­‌که این رفتار موهن، در مذاهب اسلامی گناه و مستوجب عقاب دنیوی (حسب مورد، حد یا تعزیر) دانسته شده است، در نظامهای حقوق کیفری نیز جرم و مستحق مجازات قلمداد شده است. اصلی‌ترین مبنای جرم­‌انگاری این رفتار در نظامهای حقوقی نیز صدمه مستقیم به کرامت و حیثیت و شأن انسانهاست. از جمله این نظامها، حقوق کیفری ایران و افغانستان است که این رفتار را جرم دانسته و با مجازات روبه­‌رو کرده­‌اند. با اینکه در اصل جرم­‌انگاری توهین و دشنام، هر دو نظام حقوقی اشتراک دارند لیکن در باب ماهیت و مصادیق، دارای تفاوتهای بارزی هستند. در عین حال، مذاهب اسلامی، چندان در باب ماهیت و مصادیق و کیفر این جرم، اختلاف­‌نظر ندارند. با این توضیح که در فقه امامیه، گوینده کلمات اهانت­‌آمیز، کنایه یا آزاردهنده تحت عنوان توهین و دشنام تبیین شده و دارای تعزیر است، در فقه اهل­‌سنت نیز با موهنین برخورد شدید صورت گرفته است. همه فقهای مذاهب اهل‌سنت، اهانت به شخص را از جمله رذایل اخلاقی در اسلام دانسته و از نیکوهیده­‌ترین رفتارها شمرده است، چنانچه دشنام، توهین، سخن یا رفتاری که به نحوی موجب تحقیر دیگری شود مستحق تعزیر است. در این نوشتار، به بررسی مفهوم و مصادیق و کیفر توهین و دشنام به اشخاص و تحلیل رویکرد مذاهب اسلامی و نیز حقوق کیفری ایران و افغانستان نسبت به آن پرداخته می­‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Punishment Prescribed for Insulting and Cursing People from the Viewpoints of Jurisprudents of Different Islamic Schools of Thought and in Iran and Afghanistan Legal Systems

نویسندگان [English]

  • Hojjatollah Ebrahimian 1
  • Abdulsubhan Sedighi 2
1 Assistant Professor at Department of Law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2 MA at University of Islamic Denominations
چکیده [English]

Insult and curse are the acts which directly belittle the peoples’ prestige, spiritual integrity and dignity. These acts both in Islamic Jurisprudence and penal legal systems are prescribed as crime and they are punishable. The direct injury caused to the peoples’ dignity and prestige is the main legal base for criminalization of the acts in legal systems. Legal systems in Iran and Afghanistan have also criminalized the acts and prescribed punishment for them. Unlike the similarity of the two legal systems regarding criminalization of insult and curse, their nature and examples differ from each other in these two legal systems. In Shia Jurisprudence the person who uses the language of insult, quip or hurt is recognized as insulter or curser and is punishable under the “Ta‘zir laws”. In Sunni Jurisprudence the acts are not admissible and Sunni Jurists have recognized the acts as immoral and blamable. And the insult and curse are punishable as “Ta‘zir” if they belittle the one subject to them. In this article we are to study the concept and examples and punishments prescribed for insulting and cursing people through analyzing the approaches followed by Jurisprudence of Islamic Schools of thought and Iran and Afghanistan legal systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Insult
  • Curse
  • Islamic Schools of Thought
  • Iran Penal Law
  • Afghanistan Penal Law
  • Punishment

مراجع

قرآن کریم.
انصاری، مرتضی بن محمدامین، التعادل و التراجیح، المکتبة المرتضویة، 1414ق.
همو، کتاب المکاسب، قم، اسماعیلیان، 1421ق.
انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، 1381ش.
آقایی نیا، حسین، جرایم علیه شخصیت و تمامیت معنوی، تهران، میزان، 1394ش.
آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر الثعالبی، بیروت، داراحیاء الثرات العربی، 1418ق.
جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1375ش.
خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، دمشق، دارالزهرة، بی­‌تا.
دهخدا، علی­‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1388ش.
زواوی، محمد بن مسعود، إیضاح الأحکام، دمشق، مکتبة الطهور، 1419ق.
سطوی، محمد بن عمر، فقه الکبیر، قاهره، مطبعة الآثار، 1415ق.
سید علوی، سید ابراهیم، سب و لعن از دیدگاه اخلاقی و فقه سیاسی، قم، کنگره جهانی بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، 1373ش.
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزای اختصاصی، تهران، ژوبین، 1389ش.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تهران، اسلامیه، بی­‌تا.
صادقی، محمدهادی، جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص، تهران، میزان، 1394ش.
صبحی، احمد بن محمود، الأحکام، بیروت، مکتبة المنصور، 1415ق.
صبوحی، ملا احمد، التفسیر و السرائر، مطبعة بیروتی، 1414ق.
طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
طرفی، ملا احمد، الکشف فی القذف، قاهره، مطبعة المنشورات، 1421ق.
طنطاوی، محمد بن منصور، التحویل، بیروت، مطبعه الآداب، 1416ق.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
علامه، غلام حیدر، اصول راهبردی حقوق کیفری (مطالعه تطبیقی در حقوق کیفری ایران و افغانستان)، تهران، میزان، 1394ش.
عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران، دانشگاه تهران، 1378ش.
فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، دارالهجرة، 1419ق.
کوشا، جعفر، بایسته­‌های حقوق جزای اختصاصی (1و2و3)، تهران، مجد، 1390ش.
محصانی، عبدالله بن احمد، التأویل، بیروت، مکتبة المنصور، 1417ق.
معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، فردوسی، 1372ش.
مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1424ق.
منصوری، ملا صدیق، قواعد التعزیر، دمشق، مکتبة الصوریة، 1419ق.
مؤمنی، عابدین، حقوق جزای اختصاصی اسلام، تهران، سمت، 1397ش.
میرمحمدصادقی، حسین، جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان، 1394ش.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1421ق.
نسفی، عبدالله بن احمد، مدارک التنزیل، دمشق، مکتبة الصوریة، 1413ق.
نمری، یوسف بن عبدالله، الکافی فی فقه أهل المدینة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1407ق.
ولیدی، محمدصالح، حقوق کیفری اختصاصی، تهران، دانشگاه تهران، 1389ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار