لعان در نظام حقوقی اسلام و ظرفیتهای آن در کاهش جنایات ناشی از بدبینی و خیانت در خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی

چکیده

لعان حکمی تأسیسی در نظام حقوقی اسلام است که تشریفات و مقررات آن به‌صورت تفصیلی در قرآن کریم بیان شده و در کتب فقهی مذاهب اسلامی به‌صورت فصلی مجزا به آن پرداخته‌ شده‌ است. موضوع این حکم، اتهام خیانت زوجه به زوج از سوی زوج است که از این جهت با طیف وسیعی از جرایم خانوادگی ارتباط می‌‌یابد. به‌‌رغم کم‌توجهی قوانین ایران به‌ این حکم ‌اسلامی، تأسیسی‌ بودن این حکم از یک‌ سو و آیات صریح قرآن از سوی دیگر، بیانگر اهمیت لعان در نظام حقوقی اسلام است که بررسی مجدد آن را با‌ توجه به واقعیات اجتماعی ضروری می‌سازد. جنایات‌ خانوادگی در ایران درصد بالایی از جنایات را تشکیل می‌دهد که بیشتر ناشی از بدبینی و خیانت در خانواده‌‌هاست. همین مسئله نویسنده را بر‌ آن داشته ‌است که ظرفیتهای لعان را در کاهش این‌گونه جرایم استخراج و تبیین نماید؛ چراکه لعان عمدتاً قادر است با از بین بردن عوامل روانی زمینه‌ساز جنایت مانع از وقوع آن گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Li’an (Divorce by Curse) in the Legal System of Islam and its Potentials in Reducing Crimes caused by Cynicism and Betrayal in the Family

نویسنده [English]

  • Behnam Darabi
چکیده [English]

Li’an (Divorce by Curse)is an established rule in the legal system of Islam whose formalities and regulations are stated in detail in the Holy Quran and are addressed separately in the books of Islamic schools of jurisprudence. The subject of this rule is a husband accusing his wife of betraying him. That is why it is related with a whole range of family crimes. Despite little attention to this Islamic rule in the Constitution of the Islamic Republic of Iran, it is necessary to re-examine the issue according to current social realities insofar as it is an established rule in the legal system of Islam and is directly addressed in Quranic verses. Family crimes make up a high percentage of criminal cases in Iran most of which are due to cynicism and betrayal in the family. The author has aimed at addressing and explaining Li’an’s potential in reducing such crimes because it can prevent them by removing the psychological factors behind every crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Li’an (Divorce by Curse)
  • Divorce
  • crime caused by cynicism and betrayal
  • family felony
قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
ابن­ بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
ابن­ عابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی در المختار، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
ابن­ قدامه، عبدالله بن احمد، الکافی فی فقه الامام احمد بن حنبل، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1414ق.
ابن­ منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 1414ق.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق: مصطفی دیب البغاء، بیروت، دارابن­ کثیر، 1407ق.
بلخی، نظام‌الدین، الفتاوی الهندیه فی مذهب الامام ابی­ حنیفه، بیروت، دارالفکر، 1411ق.
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1424ق.
حجاوی، موسی بن جعفر، الاقناع فی فقه الامام احمد بن حنبل، تحقیق: عبداللطیف سبکی، بیروت، دارالمعرفة، بی­ تا.
خمینی، سیدروح­ الله، تحریر الوسیلة، قم، دارالعلم، بی­ تا.
راغب ­اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، دارالقلم، بیروت، الدار الشامیة، 1412ق.
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفة، 1414ق.
شافعی، محمد بن ادریس، الام، بیروت، دارالمعرفة، 1410ق.
شربینی­، محمد بن احمد، الاقناع فی حل الفاظ ابی­ شجاع، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
شریف مرتضی، علی بن حسین، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1415ق.
شهید ثانی، زین­ الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، داوری، 1410ق.
همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413ق.
شیرازی، ابراهیم بن علی، المهذب فی فقه الامام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی­ تا.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
طباطبایى، سیدعلی بن محمد­علی، ریاض المسائل، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1418ق.
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
طریحى، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تحقیق: احمد حسینى اشکوری، تهران، مرتضوی، 1375ش.
طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
همو، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
همو، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
همو، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1978م.
عمرانی­، یحیی بن سالم، البیان فی مذهب الامام الشافعی، تحقیق: قاسم محمد نوری، جده، دارالمنهاج، 1421ق.
فاضل ­هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1416ق.
فراهیدى، خلیل بن احمد، العین، قم، هجرت، 1410ق.
کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، میزان، 1388ش.
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1406ق.
کلهر، سمیرا، «بررسی قتلهای خانوادگی در ایران»، روزنامه اعتماد، شماره 2633، 1391/12/15ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
مالک بن انس، المدونة الکبری، تحقیق: زکریا عمیرات، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
مرغینانی، علی بن ا‌بی‌بکر، الهدایة فی شرح بدایة المبتدی، تحقیق: طلال یوسف، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسة، تهران، مؤسسه الصادق، 1427ق.
مفید، محمد بن محمد­، المقنعه، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، 1413ق.
مؤمنی، عابدین، حقوق جزای اختصاصی اسلام، تهران، خط سوم، 1382ش.
نجفی، محمدحسن­، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، 1404ق.