تعارض اماره فراش با سایر امارات از دیدگاه فقه مقارن و حقوق موضوعه ایران و مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه میبد

2 دانشیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج

3 استادیار گروه حقوق دانشگاه میبد

4 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه میبد

چکیده

اماره فراش، یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین امارات، جهت اثبات نسب به­‌شمار می‌رود. این اماره گاهی در تعارض با امارات قضائی هم­‌چون نظر کارشناس شامل نظر قائف یا نظریه پزشکی قانونی و پاره‌ای اوقات در تعارض با اماره‌ای هم‌جنس خود قرار می‌گیرد و آن در جایی است که زوجه با دو مرد به نحو مشروع مجامعت داشته و ولدی به دنیا آورد که قابل انتساب به هر دو باشد. در پژوهش پیشِ رو با روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال هستیم که در تعارض مذکور کدام مقدم است؟ حاصل پژوهش اینکه نظر قیافه‌شناس موجد ظن است که از فقهای تشیع مورد تأیید شارع قرار نگرفته و فقهای اهل‌سنت به‌جز حنفیه آن را معتبر می‌دانند. هر دو نظام حقوقی ایران و مصر نیز به تأسی از شریعت مقدس بر نظر قائف وقعی نمی‌نهند. در مقابل داده‌های دقیق آزمایشگاهی در آزمایش دی‌ان‌ای به جهت علم­‌آور بودن و تفوق علم بر ظن حاصل از اماره فراش، مقدم می‌گردد. در تعارض اماره فراش زوجیت با فراشی دیگر نیز تقدم فراش دوم برای انتساب طفل با روایات وارده از معصومین که مهمترین دلیل است و اصل تأخر حادث در حقوق ایران و فقه شیعه ترجیح دارد و در حقوق مصر و نظر ابوحنیفه فراش اول بر فراش دوم مقدم است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The conflict between the presumption of Ferash and other presumptions from the point of view of comparative jurisprudence and laws of Iran and Egypt

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Mirkhalili 1
  • Ardovan Arzhang 2
  • Nasrollah Jafari Khosroabadi 3
  • Majid Ghasemian Mazar 4
1 Assistant Professor at Meybod University
2 Associate Professor at Yasouj University
3 Assistant Professor at Meybod University
4 PhD student at Meybod University
چکیده [English]

The presumption of Ferash, is considered as one of the oldest and most used presumptions to prove lineage. This presumption is sometimes in conflict with judicial presumptions, such as the opinion of an expert, including the opinion of physiognomist, or the theory of forensic medicine, and sometimes it is in conflict with the same presumption, and it is where the wife had legal intercourse with two men and gave birth to a child who can be attributive to both. In the upcoming research, we are trying to answer this question with descriptive-analytic method: which is the favored in the mentioned conflict? The result of the research is that the opinion of a physiognomist is a presumption, Shia jurists have not approved it, and Sunni jurists except Hanafi consider it valid. Both legal systems of Iran and Egypt do not accept the opinion of physiognomist, based on the Holy Sharia. On the other hand, accurate laboratory data in DNA testing is prioritized, because it is science-based and science is superior to suspicion resulting from Ferash presumption. In the conflict of the presumption of wedlock Ferash with another Ferash, the precedence of the second Ferash for attributing the child with the traditions from the Imams, which is the most important reason, and the principle of the delay of the incident has priority in Iranian law and Shia jurisprudence, and in Egyptian law and according to Abu Hanifah, the first Ferash takes precedence over the second Ferash.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conflict
  • Ferash presumption
  • DNA
  • lineage
ابن­‌بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1363ش.
ابن­‌حزم، علی بن احمد، المحلی بالآثار، بیروت، دارالجیل، بی­‌تا.
ابن­‌عابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، دمشق، دارالثقافه والتراث، 1379ق.
ابن­‌قیم جوزیه، محمد بن ابی­‌بکر، الطرق الحکمیة فی السیاسة الشرعیة، جده، مجمع الفقه الإسلامی، 1428ق.
ابن­‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم، اختلاف ابی­‌حنیفه و ابن­‌ابی­‌لیلی، دهلی، لجنه احیاء المعارف النعمانیه، 1415ق.
أزدی، احمد بن محمد، شرح معانی الآثار، بیروت، عالم الکتب، 1414ق.
امامی، اسدالله؛ صفایی، سید حسین، مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان، 1374ش.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، 1379ش.
انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، دارالفکر، 1416ق.
ایروانی، باقر، دروس تمهیدیه فی الفقه الإستدلالی علی المذهب الجعفری، قم، مؤسسه الفقه، 1384ش.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1363ش.
پیله، اعظم، «بررسی حجیت آزمایش دی ان ای (DNA) در نفی نسب»، مجله حقوق خصوصی، شماره 1، 1392ش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. مقدمه عمومی علم حقوق، تهران، گنج دانش، 1383ش.
حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1416ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم، مؤسسه امام صادق، 1420ق.
همو، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، دارالقلم، 1404ق.
زبده، مسعود. القرائن القضائیة، الجزائر، موفم، 2001م.
سبحانی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق، 1416ق.
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1414ق.
شافعی، محمد بن ادریس، الأم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1423ق.
شبیری زنجانی، موسی، کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای­‌پرداز، 1382ش.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیه، 1413ق.
شیبانی، محمد بن حسن، الاصل، بیروت، دار ابن­‌حزم، 1433ق.
صادق­‌نژاد، مجید، تعارض قاعده فراش و نتیجه آزمایش DNA، تهران، قوه قضائیه، 1395ش.
طباطبایی، سید علی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1418ق.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة، 1387ق.
عامری، پرویز؛ یاسینی نیا، هاجر، «نقش دلایل ژنتیکی در دعاوی نفی نسب»، مجله فقه و حقوق خانواده، شماره 62، 1394ش.
عتکی بزار، احمد بن عمرو، البحر الزخار، مدینه، مکتبة العلوم و الحکم، 1430ق.
غنی­‌زاده بافقی، مریم؛ غنی‌زاده بافقی، زهرا، «تحلیل جایگاه اماره فراش و آزمایش DNA در تعیین نسب»، مجله رأی، شماره 22، 1397ش.
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، تهران، دانشگاه تهران، 1373ش.
قرافی، احمد بن ادریس، الفروق، بیروت، عالم الکتب، 1420ق.
کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، تهران، میزان، 1392ش.
همو، دوره حقوق مدنی خانواده، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393ش.
همو، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، میزان، 1385ش.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1412ق.
مرقس، سلیمان، اصول الإثبات و اجراءاته فی المواد المدنیة فی القانون المصری مقارنا بتقنینات سائر البلاد العربیة، قاهره، المطبعة العالمیة، 1953م.
معاونت آموزش قوه قضائیه، رویه‌ قضایی ایران در ارتباط با دادگاههای عمومی حقوقی، تهران، جنگل، 1388ش.
معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، سرایش، 1387ش.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416ق.
نایب­‌زاده، عباس، بررسی حقوقی روشهای نوین باروری مصنوعی، تهران، مجد، 1380ش.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، قم، مؤسسه دائرة­المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل­‌بیت، 1421ق.
نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1415ق.