رویکردی مقاصدی به شرطیت طهارت مولد در احکام شرعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج

چکیده

در فقه امامیه برای فرزندانی که از طریق نامشروع متولد شده‌­اند، احکامی مقرر شده که در آنها برای برخورداری از برخی حقوق و مزایای اجتماعی طهارت مولد شرط دانسته شده است. ممکن است این شبهه ایجاد شود که احکام مربوط به اولاد زنا نوعی ظلم و تبعیض در حق این چنین فرزندانی است و شرطیت طهارت مولد به ظاهر بر خلاف عدل و انصاف الهی است. در این پژوهش با توجه به تاثیر مقاصد و حکمتهای شرعی در تشریع احکام اسلامی به شرطیت طهارت مولد و علت تشریع این حکم با نگاهی متفاوت نگریسته و این نتیجه دست یافته شده است که محرومیت فرزندان زنا از برخی حقوق و محدودیت آنها برای بر عهده­‌گرفتن برخی مناصب پذیرفتنی است؛ زیرا شارع با توجه به مصالح و مفاسدی که وجود دارد حق دارد احکامی را مقرر کند و این به معنای ظلم و تبعیض نیست؛ از منظر شارع، اهمیت حفظ سلامت نسب به عنوان یکی از مقاصد شریعت می­‌باشد و در جهت حفظ این مقاصد و پیشگیری از چنین روابط نامشروعی به این تفاوتها قائل شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Approach to the Condition of Reproductive Purity in Sharia Laws Based on the Purposes of Sharia

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Alishahi Ghalehjoughi 1
  • Marzia Davoodi 2
1 Associate Professor at Farhangian University
2 MA at Yasouj University
چکیده [English]

In Imamiyyah jurisprudence, for the children who were born illegitimately, there are laws in which reproductive purity is considered a condition for enjoying some social rights and benefits. It may be supposed that the laws related to children of adultery are a form of oppression and discrimination against such children, and the condition of reproductive purity is apparently against divine justice and fairness. In this research, according to the effect of Sharia’s purposes and wisdom in the enactment of Islamic laws, the condition of reproductive purity and the reason for the enactment of this ruling has been looked at from a different perspective, and the conclusion has been made that deprivation of the children of adultery from some rights and their limitation to assume some positions are acceptable; Because the Sharia has the right to prescribe rules according to the interests and corruptions that exist, and this does not mean oppression and discrimination; From the viewpoint of Sharia, the importance of preserving the health of the lineage is one of the purposes of Sharia, and in order to preserve these purposes and prevent such illegitimate relationships, these differences have been considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Purposes of Sharia
  • Reproductive Purity
  • Social Positions
  • Children’s Rights
قرآن کریم.
ابن­‌بابویه، محمد بن علی، الخصال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1362ش.
همو، من لایحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، 1409ق.
ابن­‌حزم، علی بن احمد، المحلی بالآثار، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
ابن­‌رشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
ابن­‌عاشور، محمدطاهر بن محمد، مقاصد الشریعه الاسلامیه، اردن، دارالنفائس، 1421ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
ابن­‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 1414ق.
ابوالولید باجی، سلیمان بن خلف، المنتفی- شرح الموطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1402ق.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه، 1376ش.
انصاری، مرتضی بن محمدامین، القضاء و الشهادات، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
بحرالعلوم، سید محمد بن محمدتقی، بلغة الفقیه، تهران، مکتبة الصادق، 1403ق.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1377ش.
حسینی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
حسینی شیرازی، سید صادق، بیان الفقه فی شرح العروة الوثقی، قم، انتشارات گنج، 1426ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم، مؤسسه امام صادق، 1420ق.
همو، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
همو، ارشاد الأذهان الى احکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1410ق.
خمینی، سید روح­‌الله، تحریر الوسیله، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی­‌تا.
خویی، سید ابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم، انصاریان، 1418ق.
دمیاطی، عثمان بن محمد، اعانة الطالبین علی حل الفاظ فتح المعین، بیروت، دار التراث العربی، بی­‌تا.
دهخدا، علی­‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1385ش.
رجب­‌زاده، علیرضا، حقوق مدنی فرزندان نامشروع، پایان­‌نامه کارشناسی­‌ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1371ش.
ریسونی، احمد، نظریه المقاصد عند الامام الشاطبی، بیروت، المعهد العالمی للفکر الاسلامی، 1416ق.
زحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق، دارالفکر، 1405ق.
سبزواری، سید عبدالأعلی، مهذب الأحکام، قم، مؤسسه المنار، 1413ق.
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1406ق.
سلار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز، المراسم العلویه، قم، منشورات الحرمین، 1404ق.
شریف مرتضی، علی بن حسین، الإنتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1415ق.
شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت، 1419ق.
شهید ثانی، زین­‌الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، انتشارات داوری، بی­‌تا.
همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، موسسه معارف اسلامی، 1416ق.
صدر، سید محمدباقر، الفتاوی الواضحة وقفاً لمذهب اهل البیت، بیروت، دارالتعارف، 1403ق.
صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله، حقوق خانواده، تهران، انتشارات سمت، 1386ش.
طاهری­‌نیا، احمد، پژوهش در حضانت کودک از دیدگاه اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1388ش.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی (المحشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1409ق.
طباطبایی، سید علی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی بیان الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت، 1432ق.
طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
عینی، محمود بن احمد، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
غزالی، محمد بن محمد، المستصفی من علم الاصول، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417ق.
فاسی، علال، مقاصد الشریعه الاسلامیه و مکارمها، بی­‌جا، بی­‌نا، 1411ق.
فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار، بی­‌تا.
کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، تهران، میزان، 1384ش.
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1406ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الفروع من الکافی، بیروت، دارالصعب، 1407ق.
گرجی، ابوالقاسم، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، تهران، دانشگاه تهران، 1384ش.
گلپایگانی، سید محمدرضا، ذخیرة العقبی فی شرح عروة الوثقی، قم، دارالقرآن الکریم، 1427ق.
مامقانی، ملا عبدالله، مناهج المتقین، قم، مجمع الذخایر الاسلامیه، 1350ق.
ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1410ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سیدالشهداء، 1407ق.
همو، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران، انتشارات استقلال، 1410ق.
محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقهی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1406ق.
مرعشی نجفی، سید شهاب­‌الدین، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، قم، کتابخانه آیة­الله مرعشی نجفی، 1415ق.
معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات سرایش، 1385ش.
منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، قم، نشر تفکر، 1409ق.
موسوی عاملی، محمد بن علی، مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، قم، مؤسسه آل البیت، 1411ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1414ق.
نراقی، احمد بن محمدمهدی، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1417ق.
نمری، یوسف بن عبدالله، الإستذکار الجامع لمذاهب الفقهاء الأمصار، بیروت، دارالقتیبه، 1414ق.
نووی، یحیی بن شرف، المجموع شرح المهذب، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
وزیری، مجید، حقوق متقابل کودک و ولی در اسلام و موارد تطبیقی آن، تهران، شرکت چاپ و نشر بین­‌الملل، 1387ش.