حکم ازدواج زن باردار از رابطه نامشروع از منظر فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق امامیه دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

ازدواج زن باردار فاقد شوهر تا زمان وضع حمل جایز نیست؛ مگر با شوهر سابق و اگر زن باردار با علم به حرمت، ازدواج کند، آن مرد بر او حرام ابدی می­‌گردد. با این وجود در حال حاضر زن باردار بدون شوهر که از راه نامشروع باردار شده، در زمان بارداری با زانی یا غیرزانی ازدواج می­‌کند، حتی گاهی زوج بعد از ازدواج می‌فهمد که آن زن از شخص دیگری باردار است که حکم آن چندان روشن نیست؛ لذا سؤال تحقیق آن است که از منظر فقه مذاهب اسلامی ازدواج زن باردار بدون شوهر از رابطه نامشروع در زمان بارداری چه حکمی دارد؟ در جواز یا عدم جواز ازدواج زانیه باردار بین مذاهب اختلاف وجود دارد؛ بنابر نظر مذهب مالکیه، حنابله، اباضیه و برخی از امامیه ازدواج با زانیه جایز نیست و باید تا زمان وضع حمل صبر کند. از نظر مشهور امامیه و شافعیه ازدواج با زانیه جایز بوده و همبستری با وی نیز جایز است، اما از نظر احناف و زیدیه ازدواج با زانیه صحیح است و اما همبستری جایز نیست و بعد از وضع حمل می­‌توان با وی همبستر شد. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است، نشانگر آن است که دیدگاه قائلین به عدم جواز ازدواج با زانیه در زمان بارداری ترجیح دارد؛ زیرا عمده دلیل قائلین به جواز نصوص عامی بوده است که البته، بر اساس جمع بین ادله، روایاتی که بر عدم جواز ازدواج زانیه دلالت دارند از قوت بیشتری برخوردار بوده و روایات جواز تخصیص می‌خورند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Ruling on Marriage of a Woman Pregnant as a Result of Illegal Relationship from the Perspective of Jurisprudence of Islamic Denominations

نویسنده [English]

  • Abdosamad Aliabadi
Assistant Professor at University of Islamic Denominations
چکیده [English]

It is not permissible for an unmarried pregnant woman to get married until she gives birth, unless he marries his ex-husband, and if the pregnant woman marries while knowing this deed as haram (forbidden), that man will be forbidden to her forever. However, at present, an unmarried pregnant woman who has been pregnant illegally marries an adulterer or non-adulterer during pregnancy, and sometimes the husband even finds out after the marriage that the woman is pregnant by someone else, and its ruling is not very clear. Therefore, the research question is that “From the point of view of jurisprudence of Islamic Denominations, what is the ruling on the marriage of an unmarried pregnant woman as the result of illegal relationship during pregnancy?” There are different viewpoints between denominations whether the marriage of a pregnant adulteress is permissible or not; According to the denominations of Maliki, Hanbali and Abadhi, and some Imami jurists, marrying the adulteress is not permissible and she must wait until she gives birth. According to the most of Imami and Shafi‘i jurists, getting married to an adulteress is permissible and intercourse with her is also permissible. However, according to the Hanafis and Zaydis, marriage to an adulteress is valid, but intercourse is not permissible, and one can have intercourse with her after giving birth. This descriptive-analytical study shows that jurists prefer not to permit that adulteress to marry during her pregnancy, since the main reason for those who believe in its permission, is the common texts, however, based on the combination of the evidences, the narratives that refer to adulteress marriage as impermissible are more reliable and the narratives referring to impressibility are specific narratives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pregnant Woman Marriage
  • Tazwij al-Hamil
  • Nikah al-Hamil
  • Zina (Adultery)
  • Islamic Denominations
قرآن کریم.
ابن­‌ابی­‌شیبه، عبدالله بن محمد، الکتاب المصنف فی الأحادیث و الآثار، ریاض، مکتبة الرشد، 1409ق.
ابن­‌ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
ابن­‌بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
ابن­‌براج، عبدالعزیز بن نحریر، المهذب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406ق.
ابن‌حجر هیتمی، احمد بن محمد، الفتاوى الکبرى الفقهیة، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
ابن­‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام احمد بن حنبل، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1416ق.
ابن­‌رشد، محمد بن احمد، البیان و التحصیل و الشرح و التوجیه و التعلیل لمسائل المستخرجه، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1408ق.
ابن­‌عابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله بن احمد، الکافی فی فقه الإمام احمد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
همو، المغنی، بیروت، دارالفکر، 1405ق.
ابن­‌قیم جوزیه، محمد بن ابی­‌بکر، اعلام الموقعین عن رب العالمین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
همو، تهذیب السنن، ریاض، مکتبة المعارف، 1428ق.
ابن­‌ماجه قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن­‌ماجه، بی‌جا، داراحیاء الکتب العربیة؛ فیصل عیسی البابی الحلبی، بی­‌تا.
ابن­‌مازه، محمود بن احمد، المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1424ق.
ابن­‌مفتاح، عبدالله بن ابی­‌القاسم، المنتزع المختار من الغیث المدرار، صنعا، مکتبة التراث الاسلامی، 1435ق.
ابن­‌نجار فتوحی، محمد بن احمد، شرح الکوکب المنیره، ریاض، مکتبه العبیکان، 1418ق.
ابن­‌نجیم مصری، زین­‌الدین بن ابراهیم، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت، دارالکتاب ‌الإسلامی، بی‌تا.
ابن­‌نصر طوسی، حسن بن علی، مستخرج الطوسی على جامع الترمذی، مدینه، مکتبة الغرباء الأثریة، 1415ق.
ابن­‌همام، محمد بن عبدالواحد، شرح فتح القدیر، بیروت، دارالفکر، 1389ق.
ابوداود سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی­‌داود، دمشق، دارالرسالة العالمیة، 1430ق.
ابوعلی، احمد بن حسن، لباب الافکار فی توضیح مبهمات الازهار، بی­‌جا، بی­‌نا، بی­‌تا.
اطفیش، محمد بن یوسف، شرح النیل و شفاء العلیل، بیروت، دارالفتح، 1392ق.
البانی، محمد ناصرالدین، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، بیروت، المکتب الإسلامی، 1405ق.
اهدل، عبدالرحمن بن عبدالرحمن، الأنکحة الفاسدة (دراسة فقهیة مقارنة)، ریاض، مکتبه الدولیة، 1403ق.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
بولرواح، ابراهیم بن علی، موسوعة آثار الإمام جابر بن زید الفقهیة، مسقط، مکتبة مسقط، 1427ق.
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1424ق.
تغلبی، عبدالقادر بن عمر، نیل المآرِب بشرح دلیل الطالِب، کویت، مکتبة الفلاح، 1403ق.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت، 1409ق.
حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسة دارالتفسیر، 1416ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم، مؤسسه امام صادق، 1420ق.
همو، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت، 1388ق.
خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
خطیب، یحیی عبدالرحمن، احکام المرأة الحامل فی الشریعة الإسلامیة، اردن، دارالنفائس، 1420ق.
خلیلی، احمد بن حمد، فتاوى سماحة الشیخ الخلیلی، بی­‌جا، بی­‌نا، بی­‌تا.
خوانسارى، سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1405ق.
خویی، سید ابوالقاسم، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسه احیاء آثار امام خویی، 1418ق.
دبوسی، عبیدالله بن عمر، تقویم الأدلة فی أصول الفقه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1421ق.
دسوقی، محمد بن احمد، حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر، بیروت، دار‌الفکر، بی‌تا.
زبیدی حنفی، ابوبکر بن علی، الجوهر النیرة، مطبعه خیریه، 1322ق.
زحیلی، وهبه، الفقه الإسلامی و أدلته، دمشق، دارالفکر، بی‌تا.
زیلعی، عثمان بن علی، تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق و حاشیة الشلبی، قاهره، المطبعة الکبرى الأمیریة، 1313ق.
سبزواری، سید عبدالأعلی، مهذب الأحکام، قم، مؤسسه المنار، بی­‌تا.
سمرقندی، محمد بن احمد، تحفة الفقهاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
شبیری زنجانى، سید موسى، کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، 1419ق.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1402ق.
شیرازی، ابراهیم بن علی، المهذب فی فقه الامام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی­‌تا.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی مع تعلیقات، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب، 1428ق.
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1365ش.
همو، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1390ق.
همو، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1407ق.
عاصمی، عبدالرحمن بن محمد، حاشیة الروض المربع شرح زاد المستقنع، بی‌جا، بی‌نا، 1397ق.
عدوی، علی صعیدی، حاشیة العدوی على شرح کفایة الطالب الربانی، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
عمرانی، یحیى بن ابی­‌الخیر، البیان فی مذهب الإمام الشافعی، جده، دارالمنهاج، 1421ق.
عنسی، احمد بن قاسم، التاج المذهب لأحکام المذهب شرح متن الأزهار فی فقه الائمة الأطهار، صنعا، دارالحکمة الیمانیه، 1414ق.
غیتابی، محمود بن احمد، البنایة شرح الهدایة، بیروت، دارالکتب العلمیة‌، 1420ق.
فوزان، عبدالعزیز، حکم نسبة المولود إلى أبیه من المدخول بها قبل العقد، بی­‌جا، بی­‌نا، بی­‌تا.
فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی، الشافی فی العقائد و الاخلاق و الأحکام، تهران، لوح محفوظ، 1425ق.
قطان، مناع بن خلیل، تاریخ التشریع الإسلامی، قاهره، مکتبة الوهبة، 1422ق.
کاشف الغطاء، حسن، انوار الفقاهه (کتاب الطلاق)، نجف، مکتبة کاشف الغطاء العامة، 1422ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الإمام الشافعی و هو شرح مختصر المزنی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1404ق.
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1419ق.
مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین، منهاج المؤمنین، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی، 1406ق.
موصلی، عبدالله بن محمود، الاختیار لتعلیل المختار، قاهره، مطبعة مصطفی البابی الحلبی، 1356ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1404ق.
نمری، یوسف بن عبدالله، الإستذکار الجامع لمذاهب الفقهاء الأمصار، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2000م.
نووی، یحیی بن شرف، المجموع شرح المهذب، بیروت، دارالفکر، بی­‌تا.
همو، روضة الطالبین و عمدة المفتین، بیروت، المکتب الإسلامی، 1405ق.
هارونی حسنی، احمد بن حسین، شرح التجرید فی فقه الزیدیه، صنعا، مرکز البحوث و التراث الیمنی، بی‌تا.