مقاصد شریعت در حوزه حجاب با رویکرد انتقادی نسبت به نظریه حجاب حداقلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مقاصد شریعت غایاتی است که شریعت با هدف تحقق آنها وضع‌ شده است و برای حجاب و عفاف شرعی نیز در آیات و روایات و نظرات فقها مقاصدی بیان ‌شده است. بررسی این مقاصد، در تحلیل صحیح قرائت حداقلی از مقوله حجاب مؤثر است. پژوهش پیش رو با شیوه توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از آیات و روایات و آراء مفسران و فقهای امامیه، حجاب را در فرهنگ قرآن و لغت بررسی کرده و پس از تبیین نظریه حجاب حداقلی و دلایل آن، در پاسخ به سؤال مقاصد شریعت در حوزه حجاب و کیفیت تحلیل نظریه حجاب حداقلی بر اساس آن شش مورد از مقاصد شریعت را در حوزه حجاب و ستر شرعی بیان نموده است. حفظ جان آدمی از گرما و سرما، حفظ نسل و سلامت خانواده و جامعه، پیشگیری از فساد و فتنه، کسب تقوا و تطهیر قلوب، تکمیل زیبایی آفرینش انسان و جلوگیری از آزار و اذیت و فراهم­‌نمودن امکان حضور زنان در جامعه برخی از این مقاصد هستند. با توجه به بررسیهای صورت­‌گرفته علاوه بر ناقص­‌بودن ادله قائلین به نظریه حجاب حداقلی، مقاصد شریعت در حوزه حجاب و عفاف نیز با حجاب حداقلی منافات دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation into Purposes of Sharia of Hijab through a Critical Approach to the Minimal Hijab Theory

نویسندگان [English]

  • Mahdi Shooshtari 1
  • Mohammad Reza Mahmoudi 1
  • Ali Baghchegi 2
1 Assistant Professor at Shahid Mahallati Higher Education Complex
2 PhD student at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Sharia rules are characterized by their purposes, as verses and narrations have been laid out for religious Hijab and chastity-related purposes. A review of these purposes could greatly contribute to the correct impression of the minimal Hijab theory. This article uses a descriptive-analytical approach to utilize verses, narrations, and Imami scholars’ views to investigate the concept of Hijab in the Quranic culture and lexicology. It seeks to explain the minimal Hijab theory and its reasons to answer the Purposes of Sharia of Hijab and to analyze its quality in consistency with the six purposes laid out by the Sharia within the framework of Hijab. The six cases include protecting the human life from heat and cold, preserving the generation and the family and community context, preventing corruption and fitna, achieving piety and purification of hearts, completing aesthetics of human creation and preventing harassment, and helping women participate in the society. Thus, the reasons raised by the minimal Hijab theory proponents are incomplete and Purposes of Sharia within the framework of Hijab and chastity contradict the minimal Hijab theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Purposes of Sharia
  • Religious Hijab
  • Purposes of Hijab
  • Minimal Hijab
قرآن کریم.
ابن­‌بابویه، محمد بن علی، الامالی، قم، مؤسسه البعثه، 1417ق.
همو، تفسیر القمی، بیروت، دارالسرور، 1411ق.
همو، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
ابن­‌سیده، علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1421ق.
ابن­‌عاشور، محمدطاهر بن محمد، مقاصد الشریعه الاسلامیه، اردن، دارالنفائس، 1421ق.
ابن­‌مقبل، دیوان ابن‌مقبل، بیروت، دارالشرق العربی، 1416ق.
ابن­‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر؛ دارصادر، 1414ق.
ابن­‌هشام، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویة، بیروت، دارالجیل، 1411ق.
ابوالصلاح حلبی، تقی‌الدین بن نجم‌الدین، الکافی فی الفقه، اصفهان، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی، 1403ق.
ابوعبید، قاسم بن سلام، الغریب المصنف، تونس، المؤسسه الوطنیه، 1990م.
ازرقی، محمد بن عبدالله، أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، 1424ق.
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان‏، البرهان فی تفسیر القرآن‏، قم، مؤسسه البعثه‏، 1374ش.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
بروجردى، سید حسین، تبیان الصلاة، قم، گنج عرفان، 1426ق.
پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، تهران، بدرقه جاویدان، بی­‌تا.
ترکاشوند، امیرحسین، حجاب شرعی در عصر پیامبر، تهران، مؤلف، 1390ش.
جزیری، عبدالرحمن، الفقه على المذاهب الأربعة، بیروت، دارالثقلین، 1419ق.
جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دارالعلم للملایین، 1410ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1409ق.
حسینی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1414ق.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، دارالقلم؛ بیروت، الدار الشامیة، 1412ق.
ریسونی، احمد، نظریة المقاصد عند الامام الشاطبی، بیروت، المؤسسة الجامعیة للدراسات، 1412ق.
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، تهران، ققنوس، 1391ش.
شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات، بیروت، دارالفکر، 1341ق.
شهید ثانی، زین‌­الدین بن علی، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
صدر، سید محمد، ماوراء الفقه، بیروت، دارالأضواء، 1420ق.
طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی، 1390ق.
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
طرفة بن العبد، دیوان طرفة بن العبد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1423ق.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
همو، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1365ش.
فاسی، علال، مقاصد الشریعة الإسلامیه و مکارمها، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1411ق.
فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، بیروت، المکتبه العصریه، 1418ق.
قرشى، سید على­‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1412ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، 1429ق.
محقق داماد، سید محمد، کتاب الصلاة، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1416ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، 1368ش.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، قم، صدرا، 1376ش.
مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1422ق.
نائینی، محمدحسین، کتاب الصلاة، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1411ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی­‌تا.
همو، مجمع الرسائل، مشهد، مؤسسه حضرت صاحب الزمان، 1415ق.