تصرفات مالی ولی در نفس محجور از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد

چکیده

در مواردی که ولی محجور در نفس وی تصرفی می‌کند که آثار آن به بعد از زمان بلوغ و رشد محجور استمرار می‌یابد، این مسئله مطرح می‌شود که این تصرفات حقوقی چه وضعیتی پیدا می‌کند. قانون مدنی در این خصوص، حکم روشنی بیان نکرده است. در فقه این مسئله اختلافی است. در مجموع نظریات و دیدگاههای فقها بالغ بر چهار نظریه است؛ گروهی مطلقاً این تصرفات را صحیح و نافذ دانسته و گروهی بر عکس این تصرفات را غیرنافذ می­‌دانند. برخی از فقها بین فرض علم به استمرار تصرفات به بعد از بلوغ و فرض عدم علم، تفاوت قائلند. برخی نیز بین رعایت مصحلت فعلی یا آینده محجور و عدم آن تفصیل داده­‌اند. در نوشته حاضر که مبتنی بر روش توصیفی ـ تحلیلی است، این نتیجه به دست آمده است که در مواردی که ولی در نفس محجور تصرفی کرده که به بعد از بلوغ و رشد او سرایت پیدا کرده است، در این صورت، این تصرفات فضولی بوده و محجور بعد از بلوغ و رشد، می‌تواند تصرف موصوف را رد کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Scope of Financial Authority of Custodian on Properties of Minor Children from the Viewpoint of Jurisprudence of Islamic Denominations

نویسنده [English]

  • Gholam Reza Yazdani
Assistant Professor at Razavi University Of Islamic Sciences, Mashhad
چکیده [English]

In cases where the custodian of a minor child makes a decision whose effects continue after the age of puberty and growth, the question arises as to what the status of the decision and the transaction may be. The civil law has not stated a clear mandate in this regard. In jurisprudence this is a highly divergent issue. In general, the theories and views of the jurisprudents are based on five theories; one group consider the financial authority of custodian absolutely right and influential and the other group consider the financial authority of custodian invalid. Some jurists distinguish between the assumption of knowing about the continuation of the financial authority of custodian after puberty and the assumption of lack of knowledge. Some have explained about the current or future expediency of the minor. In the present paper, which is based on the descriptive-analytic method, it is concluded that in cases where the custodian makes decisions about the minor’s property, which has spread after his puberty and maturity, then the decisions are not valid and the minor can deny the actions taken after reaching legal age.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Minor
  • Custodian
  • Unauthorized Transaction
  • Ineffective
  • Financial Authority
ابن­‌ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
ابن­‌حاجب، عثمان بن عمر، جامع الأمهات، دمشق ـ بیروت، الیمامة، 1421ق.
ابن­‌حجر هیتمی، احمد بن محمد، تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، مصر، المکتبة التجاریة الکبرى، 1357ق.
ابن­‌دهان، محمد بن علی، تقویم النظر فی مسائل خلافیة ذائعة، و نبذ مذهبیة نافعة، ریاض، مکتبة الرشد، 1422ق.
ابن­‌شاس، عبدالله بن نجم، عقد الجواهر الثمینة فی مذهب عالم المدینة، بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1423ق.
ابن­‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، قاهره، مکتبة القاهرة، 1388ق.
ابن‌مفلح، ابراهیم بن محمد، المبدع فی شرح المقنع، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1418ق.
انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
بجیرمی، سلیمان بن محمد، تحفة الحبیب على شرح الخطیب، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
بهوتی، منصور بن یونس، الروض المربع شرح زاد المستقنع، بی‌جا، دارالمؤید، بی‌تا.
بیهقی کیدری، محمد بن حسین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق، 1374ش.
جندی مالکی، خلیل بن اسحاق، التوضیح فی شرح المختصر الفرعی لابن­‌الحاجب، قاهره، مرکز نجیبویه للمخطوطات و خدمة التراث، 1429ق.
حجاوی، موسی بن احمد، الإقناع فی فقه الإمام احمد بن حنبل، بیروت، دارالمعرفة، بی­‌تا.
حسینی روحانی، سید محمدصادق، منهاج الصالحین، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
حسینی سیستانى، سید على، منهاج الصالحین، قم، دفتر حضرت آیة­الله سیستانى، 1417ق.
حکیم، سید محسن، منهاج الصالحین، بیروت، دارالتعارف، 1410ق.
حکیم، سید محمدسعید، منهاج الصالحین، بیروت، دارالصفوة، 1415ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم، مؤسسه امام صادق، 1420ق.
همو، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
خمینى، سید روح­‌الله، تحریر الوسیلة، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دارالعلم، 1367ش.
خویی، سید ابوالقاسم، المستند فی شرح العروة الوثقی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد، العزیز شرح الوجیز المعروف بالشرح الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417ق.
رشتی، میرزا حبیب­‌الله، کتاب الاجاره، بی‌جا، بی‌نا، 1311ق.
سبزواری، سید عبدالأعلی، مهذب الأحکام، قم، مؤسسه المنار، 1413ق.
سلمان، عبدالعزیز بن محمد، الأسئلة و الأجوبة الفقهیة، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
شهید ثانی، زین­‌الدین بن علی، حاشیة الإرشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1414ق.
همو، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
صافی گلپایگانی، لطف­‌الله، هدایة العباد، قم، دارالقرآن الکریم، 1416ق.
صیمرى، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارالهادی، 1420ق.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.
همو، العروة الوثقی مع تعلیقات، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب، 1428ق.
همو، العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الأعلمی، 1409ق.
طبرسى، فضل بن حسن، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، 1410ق.
طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
همو، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
غروی اصفهانی، محمدحسین، الاجاره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1409ق.
غزالی، محمد بن محمد، الوسیط فی المذهب، قاهره، دارالسلام، 1417ق.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: الاجارة، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، 1424ق.
فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی، مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی، بی‌تا.
فیاض، محمداسحاق، منهاج الصالحین، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
قلیوبی، احمد سلامه؛ عمیره، احمد برلسی، حاشیتا قلیوبی و عمیرة، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
کلوذانی، محفوظ بن احمد، الهدایة على مذهب الإمام أبی­‌عبدالله أحمد بن محمد بن حنبل الشیبانی، کویت، غراس، 1425ق.
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
محمد بن عبدالوهاب، مختصر الإنصاف و الشرح الکبیر، ریاض، مطابع الریاض، بی‌تا.
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، بی‌تا.
مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.
ملتقی أهل الحدیث، أرشیف ملتقى أهل الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، 1432ق.
منهاجی اسیوطی، محمد بن احمد، جواهر العقود و معین القضاة و الموقعین و الشهود، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417ق.
موسوی خلخالی، سید محمدمهدی، فقه الشیعة: کتاب الاجارة، تهران، منیر، 1427ق.
موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، هدایة العباد، قم، دارالقرآن الکریم، 1413ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، 1404ق.
نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالبین و عمدة المفتین، بیروت، المکتب الإسلامی، 1412ق.
وحید خراسانی، حسین، منهاج الصالحین، قم، مدرسه امام باقر، 1428ق.