The Fungible and non-Fungible from the Perspective of Islamic Jurisprudence and the the Legal System of Iran

Document Type : Research Paper

Authors

Abstract

In financial relationships where one party becomes accountable for making a payment to the other party based on a contract such as debt or based on other issues such as usurpation, there are cases in which the object of liability is not determined or agreed on. In these cases, the ruling in Islamic jurisprudence and statute laws is liability against fungibles in case of fungible objects and liability for value in case of non-fungible objects. Obviously, the implementation of this rule depends on the identification of fungible and non-fungible properties. Even a bit misconception in interpreting these two concepts will lead to different referents in reality, which will cause differences in the rulings as well as adverse legal and economic consequences in society. Therefore, the present paper is an attempt to analyze and evaluate the concepts of fungible and non-fungible. Via a comparative approach and a descriptive-analytical method, the paper addresses these concepts in legal terms besides evaluating the different perspectives of Islamic jurists and scholars. Based on the findings of this study, a fungible property refers to an object whose instances and features are so close that do not cause reasonable individuals to have different tendencies and motivations towards its various instances or individuals. A non-fungible property is the reverse.

Keywords


آل کاشف الغطاء، محمد­حسین، تحریر المجله، تهران، النجاح؛ قم، فیروزآبادی، 1359ق.
ابن‌النجار، محمد بن احمد، منتهی الارادات فی جمع المقنع مع التنقیح و زیادات، بیروت، مؤسسه الرساله، 1419ق.
ابن‌جزی، محمد بن احمد، القوانین الفقهیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
ابن‌حزم، علی بن احمد، المحلی، بیروت، دارالجیل، بی‌تا.
ابن‌رشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، قاهره، المکتبة الأزهریة للتراث، 1411ق.
ابن‌سمنانی، علی بن محمد، روضة القضاة، تحقیق: صلاح­‌الدین ناهی، بغداد، مطبعة اسعد؛ مطبعة ارشاد، 1389ق.
ابن‌عابدین، محمد­امین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، 1412ق.
ابن‌قاضی سماونة، محمود بن اسرائیل، جامع الفصولین، کراچی، اسلامی کتب‌خانه، 1402ق.
ابن‌قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی مع الشرح الکبیر، ریاض، مکتبة الریاض الحدیثة، 1980م.
ابن‌مفلح، ابراهیم بن محمد، المبدع فی شرح المقنع، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
اصفهانی، محمد­حسین، حاشیه مکاسب، قم، علمیه، 1418ق.
امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، چاپ هجدهم، 1384ش.
انصاری، زکریا بن محمد، فتح الوهاب شرح منهج الطلاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
همو، منهج الطلاب، قاهره، مکتبة الادبیه، بی‌تا.
انصاری، مرتضی، المکاسب، تحقیق: سیدمحمد کلانتر، نجف، مطبعة الآداب، 1393ق.
انیس، ابراهیم و دیگران، المعجم الوسیط، مصر، بی‌نا، 1961م.
بروجردی، سید­حسین، تقریرات ثلاثه، قم، جامعه مدرسین، 1413ق.
بهوتی، منصور بن یونس، شرح منتهی الارادات، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
همو، کشاف القناع عن متن الاقناع، بی‌جا، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
تبریزی، جواد، ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، قم، دارالصدیقة الشهیده، بی‌تا.
تقی­‌الدین شافعی، ابوبکر بن معلی، کفایة الاخیار فی حل غایة الاختصار، دمشق، دارالخیر، 1994م.
جعفری لنگرودی، محمد­جعفر، حقوق اموال، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ پنجم، 1380ش.
جمل (عجیلی ازهری)، سلیمان بن عمر، فتوحات الوهاب بتوضیح شرح منهج الطلاب، بی‌جا، دارالفکر، بی‌تا.
الجوامع الفقهیة، تهران، بی‌نا، چاپ سنگی، 1239ق.
جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، تهران، امیری، 1368ش.
حائری شاهباغ، سید­علی، شرح قانون مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ دوم، 1382ش.
حرّعاملی، محمد­ بن حسن، وسائل الشیعه، بی‌جا، داراحیاء التراث العربی، چاپ چهارم،‌ 1391ق.
حسینی روحانی، سید­محمدصادق، فقه ‌الصادق، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1413ق.
حسینی شیرازی، سید­محمد، الفقه (کتاب الغصب)، بی‌جا، دارالقرآن الحکیم، بی‌تا.
حسینی مراغی، سید­میر­عبدالفتاح، العناوین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1418ق.
حکیم، سید­محسن، نهج الفقاهه، نجف، بی‌نا، 1371ق.
حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، قم، مؤسسه امام صادق، 1421ق.
حمد شراره، عبدالجبار، احکام الغصب فی الفقه الاسلامی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1395ق.
حمد، حمد بن عبدالله، شرح زاد المستقنع، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
خمینی، سیدروح‌الله، الرسائل، قم، مؤ‌سسه‌ اسماعیلیان، 1368ش.
همو، تحریر ‌الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1379ش.
همو، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1379ش.
­خویی، سید­ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، بی‌جا، وجدانی، چاپ سوم، 1371ش.
داوودی، پرویز و دیگران، پول در اقتصاد اسلامی، تهران، سمت، 1374ش.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1373ش.
رافعی قزوینی، عبد­الکریم بن محمد، فتح العزیز بشرح الوجیز (الشرح الکبیر)، بی‌جا، دارالفکر، بی‌تا.
رشتی، میرزا حبیب­‌الله، کتاب الغصب، تهران، بی‌نا، 1322ق.
رملی، ابن‌شهاب، نهایة المحتاج الی شرح المنهاج فی الفقه علی مذهب الامام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
زحیلی، وهبه، موسوعة الفقه الاسلامی و القضایا المعاصرة، دمشق، دارالفکر، 1431ق.
زهری غمراوی، محمد، السراج الوهاج علی متن المنهاج، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج إلی معرفة معانی الفاظ المنهاج، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
همو، مغنی المحتاج، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1958م.
شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، بیروت، مکتبة اللبنان، 1413ق.
شویری لبنانی، ظاهر خیرالله، اللمع النواجم، بیروت، مطبعة العثمانیة، 1907م.
شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم، جامعه مدرسین، 1417ق.
همو، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة‌ البهیة فی شرح اللمعة ‌الدمشقیة، تحقیق: سیدمحمد کلانتر، نجف، مطبعة ‌الآداب، 1387ق.
همو، مسالک الافهام، قم، معارف ‌الإسلامیة، 1414ق.
صاوی، احمد، بلغة السالک لأقرب المسالک لمذهب الإمام مالک، قاهره، دارالفکر، 1201ق.
طباطبایی ­یزدی، سید­محمد­کاظم، حاشیه مکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1378ش.
طباطبایى، سید­على، ریاض المسائل، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1412ق.
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: سیداحمد حسینی، بی‌جا، مکتبة ‌المرتضویه، بی‌تا.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة، 1363ش.
عبداللهی، محمود، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا.
عبدری غرناطی، محمد بن یوسف، التاج و الاکلیل لمختصر خلیل، بی‌جا، دارالکتب العلمیه، 1416ق.
عدل، مصطفی، حقوق مدنی، قزوین، طه، چاپ دوم، 1385ش.
علیش، محمد بن احمد، منح الجلیل شرح مختصر خلیل، بیروت، دارالفکر، 1409ق.
عمید زنجانى، عباسعلى، موجبات ضمان، تهران، میزان، 1382ش.
غزالی، محمد بن محمد، الوجیز فی فقه الامام الشافعی، بیروت، دارالارقم ‌بن ‌ابی‌الارقم، 1418ق.
فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1408ق.
قانون مدنی ایران، تهران، انتشارات حقوقی، 1385ش.
قلیوبی، احمد؛ و عمیره، احمد برسی، حاشیتا قلیوبی و عمیره، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
کاتوزیان، ناصر، الزام‌هاى خارج از قرارداد، تهران، دانشگاه تهران، 1374ش.
همو، اموال و مالکیت (دوره مقدماتی حقوق مدنی)، تهران، میزان، چاپ سیزدهم، 1385ش.
همو، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، تهران، دادگستر، چاپ دوم، 1377ش.
کاشف الغطاء، عباس، المال المثلی و المال القیمی فی الفقه الاسلامی، قم، بوستان کتاب، 1388ش.
کوهکمری، سید­محمد­حجت، کتاب البیع، تعلیقه میرزا ابوطالب تجلیل تبریزی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1409ق.
گرجى، ابوالقاسم، مقالات حقوقى، تهران، دانشگاه تهران، 1369ش.
محقق ­حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، بیروت، دارالاضواء، بی‌تا.
مدرسی ­طباطبایی، سیدمحمدرضا، دراسة حول المثلی و القیمی، بی‌جا، دبیرخانه کنگره جهانی شیخ انصاری، 1373ش.
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1980م.
مشکینی، علی، مصطلحات الفقه، قم، الهادی، 1377ش.
ملیباری، زین‌الدین بن عبدالعزیز، فتح المعین بشرح قرة العین بمهمات الدین، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
نائینى، میرزا ­حسین؛ و خوانساری، موسى، منیة الطالب، بی‌جا، حیدرى، بى‏‌تا.
نجفی، محمدحسن، جواهر ‌الکلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1981م.
نووی، یحیی بن شرف، منهاج الطالبین و عمدة المفتین فی الفقه، بی‌جا، دارالفکر، 1425ق.
هیتمی، احمد بن حجر، تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، مصر، المکتبة التجاریة الکبری، 1357ق.
یوسفی، احمدعلی، «پول امروز، مثلی یا قیمی یا ماهیت سوم؟»، مجله فقه اهل بیت، شماره 14، 1377ش.