ORIGINAL_ARTICLE
بیع شرط در فقه مذاهب اسلامی
بیع شرط عبارت است از اینکه بایع کالایی را بفروشد و برای خویش تا مدتی (معیّن) شرط خیار کند، به طوری که اگر بتواند ثمن را در این مدت مسترد دارد، مبیع را باز پس گیرد. این بیع به دلیل ساختمان حقوقی خاص و ویژگیهای منحصر به فرد، همواره مورد توجه خاص فقها (امامیه و اهلسنت) قرار داشته است؛ با این وجود، از حیث مفهوم شناسی و به ویژه حکم شناسی، در زمینه این تأسیس حقوقی، اختلافی قابل توجه به چشم میخورد، به گونهای که فقهای امامیه به صحت چنین قراردادی اجماع دارند و آن را مملّک میدانند، منتها مالکیت مشتری نسبت به مبیع را متزلزل و غیرمستقر میشمارند. در مقابل، قاطبه فقهای اهلسنت، بیع شرط را از جهت صوری بودن باطل اعلام کرده و آن را مملّک نمیدانند. وجود چنین اختلافی، بازشناسی و بازپژوهی مبانی فقیهان امامیه و اهلسنت را ضرورت میبخشد. این نوشتار، ضمن بررسی این مسئله، در نهایت، تقسیم بیع شرط به حقیقی و صوری، و ترتب احکام خاص بر هریک را به عنوان وجه جمع اقوال فقیهان سیستم حقوقی اسلام و متناسب با ضرورت جوامع کنونی، پیشنهاد میکند.
https://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11859_243f6a6d33f65e784704fbd63ebbebe1.pdf
2015-01-01
5
28
بیع شرط
بیع الوفاء
الرهن المعاد
احکام بیع شرط
مبانی بیع شرط
بیع شرط حقیقی و صوری
احمد
مبلغی
mtmtbmi@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه مذاهب اسلامی
AUTHOR
علیرضا
آبین
alireza_abin@theo.usb.ac.ir
2
دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری
LEAD_AUTHOR
مهرداد
جمشیدیان
mehrdadjamshidian246@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنبابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
2
ابنبراج، جواهر الفقه، قم، جامعه مدرسین، 1411ق.
3
ابنرشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، تحقیق: خالد عطار، قم، دارالفکر، 1415ق.
4
ابنزهره حلبی، حمزه بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق: ابراهیم بهادری و دیگران، بیجا، مؤسسه امام صادق، 1417ق.
5
ابنعابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار، بیجا، دارالفکر، 1415ق.
6
ابننجیم مصری، زینالدین، البحر الرائق فی شرح کنز الدقائق، تحقیق: زکریا عمیرات، بیروت، بینا، 1418ق.
7
امامی، حسن،حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، 1387ش.
8
انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1429ق.
9
باز لبنانی، سلیم رستم، شرح المجلة، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1419ق.
10
بهوتی، منصور بن یونس، کشاف القناع، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
11
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1372ش.
12
همو، دایرة المعارف حقوق مدنی و تجارت (حقوق تعهدات، عقود و ایقاعات)، تهران، گنج دانش، 1388ش.
13
همو، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1378ش.
14
همو، محشای قانون مدنی، تهران، گنج دانش، 1379ش.
15
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، 1414ق.
16
حسینی روحانی، سید محمدصادق، فقه الصادق(ع)، قم، دارالکتاب، 1412ق.
17
حسینی مراغی، میر عبدالفتاح، العناوین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1417ق.
18
حلی، حسن بن یوسف، تذکرۀ الفقهاء، بیجا، مکتبة الرضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، بیتا.
19
خلیل محیالدین، بیع الوفاء، بیجا، مؤتمر مجمع الفقه الاسلامی، 1412ق.
20
خمینی، روحالله، کتاب البیع، قم، اسماعیلیان، 1410ق.
21
خوانساری، منیة الطالب، تقریرات محمدحسین نائینی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1427ق.
22
خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، قم، وجدانی، 1371ش.
23
زحیلی، محمد، القواعد الفقهیه علی المذهب الحنفی و الشافعی، بیجا، مجلس النشر العلمی، 2004م.
24
زراعت، عباس، خودآموز مکاسب، تهران، جنگل، 1388ش.
25
سابق، سید، فقه السنة، بیروت، دارالکتب العربی، بیتا.
26
شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413ق.
27
شهیدی، مهدی، حقوق مدنی 6 ( عقود معین)، تهران، مجد، 1388ش.
28
طوسى، محمد بن حسن، الخلاف، تحقیق: سید علی خراسانی و دیگران، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1417ق.
29
غروی اصفهانی، محمدحسین، حاشیة المکاسب، تحقیق: عباس محمد آل سباع، بیجا، منشورات ذوی القربی، 1431ق.
30
قمی سبزواری،علی بن محمد، جامع الخلاف و الوفاق، قم، پاسدار اسلام، 1379ش.
31
کاتوزیان، ناصر،قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1376ش.
32
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علیاکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1388ش.
33
محقق حلی، جعفر بن حسن، الرسائل التسع، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی، 1413ق.
34
محقق داماد، سید مصطفی، و دیگران، حقوق قرارداد در فقه امامیه، تهران، سمت، 1379ش.
35
محقق کرکى، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1408ق.
36
معلوف، لوئیس، فرهنگ بزرگ جامع نوین ترجمه المنجد با اضافات، ترجمه احمد سیّاح، تهران، اسلام، 1385ش.
37
مقدس اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم، جامعه مدرسین، 1416ق.
38
میرمعزی، حسین، بیع الخیار از منظر فقه و اقتصاد، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387ش.
39
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367ش.
40
نعمان معزی، دعائم الاسلام، تحقیق: آصف فیضی، قم، دارالمعارف، 1383ش.
41
نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، 1409ق.
42
ORIGINAL_ARTICLE
اسباب اختلاف فقها در تفسیر متن
پژوهش در اسباب اختلاف فقها، در فقه اهلسنت سابقهای دیرینه دارد؛ دانشمندان اهلسنت از قرون اولیه اسلامی در صدد پاسخ به چرایی اختلاف صحابه و فقیهان، و ارائه دلیل و توجیه برای آن برآمدهاند، اما این مسئله اساساً برای شیعیان که با حضور امامان معصوم(ع) و روشمند شدن اجتهاد توسط ایشان، کمتر دچار اختلاف شده بودند، مطرح نبوده است. در میان دلایلی که به عنوان اسباب اختلاف برشمردهاند، به اختلافات ناشی از تفسیر متن دلیل نقلی کمتر توجه شده است. تتبع در فقه مذاهب اسلامی به روش مقارنهای، این موارد اختلاف را روشن میسازد و اسباب اختلاف فقها در تفسیر متون را به دست میدهد که میتوان به پنج مورد به عنوان اصلیترین اسباب اختلاف فقیهان در تفسیر متن اشاره نمود: ویژگیهای زبانی، دخالت مبانی و جهانبینی، فهم اجتماعی متن، پذیرش یا عدم پذیرش برخی قواعد فقهی، و جمود بر ظواهر.
https://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11860_b587c35a1b0c169ecd35e4bcc111d2b7.pdf
2015-01-01
29
47
اسباب اختلاف
تفسیر متن
دلیل نقلی
زبان
محمد
جعفری هرندی
harandi_lawyer@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی شهرری
LEAD_AUTHOR
بهنام
دارابی
darabibehnam@ymail.com
2
دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1376ش.
2
ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، رفع الملام عن الائمة الاعلام، تحقیق: عبدالله انصاری، بیروت، المکتبة العصریة، بیتا.
3
ابنحزم، علی بن احمد، الإحکام فی اصول الأحکام، تحقیق: احمد محمد شاکر، قاهره، مطبعة العاصمة، بیتا.
4
ابنرشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایۀ المقتصد، قاهره، دارالحدیث، 2004م.
5
ابنعابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1992م.
6
ابنعربی، محمد بن علی، فتوحات المکیة، بیروت، دارصادر، بیتا.
7
ابنفرحون، ابراهیم بن علی، تبصرة الحکام فی أصول الاقضیة و مناهج الاحکام، قاهره، مکتبة الکلیات الأزهریة، 1406ق.
8
ابنقدامه، عبدالله بن احمد، المغنی فی فقه الامام احمد بن حنبل، بیروت، دارالفکر، 1405ق.
9
ابنکثیر، اسماعیل بن عمرو، طبقات الشافعیین، تحقیق: احمد عمر هاشم، بیروت، مکتبة الثقافة الدینیة، 1993م.
10
ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 1414ق.
11
ابنهمام، محمد، فتح القدیر، بیروت، دارالفکر، بیتا.
12
ابوزهره، محمد، الشافعی، قاهره، دارالفکر العربی، 1978م.
13
امین، احمد، فجر الاسلام، قاهره، مکتبة النهضة المصریة، 1975م.
14
بطلیوسی، عبدالله بن محمد، الانصاف فی التنبیه علی المعانی و الاسباب التی اوجبت الاختلاف، تحقیق: محمد رضوان دابة، بیروت، دارالفکر، 1403ق.
15
تسخیری، محمدعلی، بوادر المدرسة التقریبیة فی اصول الفقه (مقالات و محاضرات)، اعداد: تحسین بدری، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 2011م.
16
تهرانی، آقا بزرگ، اجتهاد و مذاهب اسلامی، ترجمه محمد افتخارزاده، قم، حر، 1361ش.
17
جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1983م.
18
جناتی، محمدابراهیم، تطور اجتهاد در حوزه استنباط، تهران، امیرکبیر، 1386ش.
19
حجوی، محمد بن حسن، الفکر السامی فی تاریخ الفقه الاسلامی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1995م.
20
حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1414ق.
21
خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج، نجف، مؤسسه احیاء آثار الامام خوئی، 1430ق.
22
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، بیروت، دارالعلم، 1412ق.
23
رویحی، محمد، نظریة التقعید الفقهی و أثرها فی اختلاف الفقها، بیروت، دارابنحزم، 2000م.
24
شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات، تحقیق: عبدالله درّاز، بیروت، دارالمعرفه، بیتا.
25
شهید ثانی، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شرح: محمد کلانتر، قم، کتابفروشی داوری، 1410ق.
26
شیرازی، ابراهیم بن علی، المهذب فی فقه الامام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
27
صدر، سید محمدباقر، ومضات، نجف، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر، 1428ق.
28
طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، تحقیق: محمد بهرهمند و دیگران، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1418ق.
29
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
30
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
31
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1375ش.
32
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیر عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
33
همو، النهایة فی مجرد الفقه و الفتوی، بیروت، دارالکتب العربی، 1400ق.
34
عوده، عبدالقادر، التشریع الجنائی الاسلامی، بیروت، دارالکتب العربی، بیتا.
35
غزالی، محمد بن محمد، الوسیط فی المذهب، تحقیق: احمد محمود ابراهیم، قاهره، دارالاسلام، 1417ق.
36
فاضل هندى، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1416ق.
37
فیض، رضا، «مفهوم کیفر در عرفان ابنعربی»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 3، 1382ش.
38
قرافی، احمد بن ادریس، الفروق، بیروت، المکتبة العصریة، 2003م.
39
قرطبی، یوسف بن عبدالله، الانتقاء فی فضائل الثلاثة الفقهاء مالک و الشافعی و ابیحنیفه، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
40
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1986م.
41
گلدزیهر، ایگناس، گرایشهای تفسیری در میان مسلمانان، ترجمه سید ناصر طباطبایی، تهران، ققنوس، 1383ش.
42
مالک بن انس، المدونة الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1994م.
43
مرغینانی، علی بن ابیبکر، الهدایة فی شرح بدایة المبتدی، تحقیق: طلال یوسف، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
44
مغنیه، محمدجواد، فقه الامام الصادق(ع)، قم، انصاریان، 1421ق.
45
مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
46
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، مکتبة الجعفریه، بیتا.
47
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق: عباس قوچانی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1404ق.
48
ORIGINAL_ARTICLE
تفویض طلاق به زوجه در فقه اسلامی
جواز تفویض طلاق به زوجه، امری اختلافی در فقه اسلامی است. این اختلاف ناشی از وجود روایات متعارض در این خصوص است؛ زیرا برخی از روایات، بر جواز تفویض طلاق به زوجه دلالت مینمایند و برخی دیگر حاکی از عدم جواز تفویض هستند. بر این اساس، دو نظر در فقه شیعه مطرح شده است: اقلیت، قائل به جواز تفویض هستند و برای اثبات ادعای خود، به روایات موجود که از نظر تعداد، سند و دلالت بر روایات حاکی از عدم جواز برتری دارند، استناد میکنند. اما، مشهور فقها، عقیده به عدم جواز تفویض دارند و برای اثبات ادعای خود، به تعارض احکام مربوط به تفویض طلاق که در روایات مفید جواز آمده، استناد میکنند و میگویند: چون احکام تفویض با یکدیگر متفاوت است و نمیتوان یکی را به دیگری ترجیح داد، پس امکان عمل به آن وجود ندارد، بنابراین باید روایات مفید جواز را حمل بر تقیه نمود. در مقابل، فقهای اهلسنت در اصل جواز تفویض با یکدیگر هم عقیده بوده، ولی در احکام و ماهیت آن با یکدیگر اختلاف دارند. در حقوق موضوعه نیز در قانون مدنی ایران در این خصوص سکوت اختیار شده که برحسب تبعیت از نظریه مشهور فقها، باید حقوق ایران را مخالف جواز تفویض تلقی کرد. اما در کشورهای مصر، عراق و سوریه، این نهاد به رسمیت شناخته شده است. در نهایت، با توجه به دلایل مذکور در متن مقاله، عدم جواز تفویض طلاق به زوجه مورد قبول قرار گرفته است.
https://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11861_7d471373a04cdbdf0e0540d3386c1363.pdf
2015-01-01
49
64
تفویض
طلاق
توکیل
تخییر
سید مهدی
جلالی
dsm.jalali@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی نراق
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنعابدین، محمدامین بن عمر، حاشیه ابنعابدین، دمشق، دارالثقافه و التراث، 1421ق.
2
ابنفارس، احمد بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، دارالفکر، 1979م.
3
ابنقیم جوزیه، محمد، جامع الفقه، بیروت، دارالوفاء، 2002م.
4
ابوزهره، محمد، الأحوال الشخصیه، مصر، العاده، 1965م.
5
اشتهاردی، علی پناه، فتاوی ابنجنید، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1378ش.
6
بحر العلوم، محمدتقی، بلغة الفقه، مکتبة الصادق، 1403ق.
7
جزایری، احمد، قلائد الدرر، نجف، بینا، 1416ق.
8
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
9
حسینی روحانی، سید محمدصادق، فقه الصادق(ع)، قم، دارالکتاب، 1414ق.
10
زحیلی، وهبه، الفقه المالکی المیسر، دمشق، دارالکلم الطیب، 2000م.
11
سمیعی رستاقی، محمد عبدالرحمن، القدیم و الجدید من اقوال الامام الشافعی، بیروت، دارابنحزم، 2005م.
12
شریف مرتضی، علی بن حسین، رسائل المرتضی، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1405ق.
13
شقفه، محمد فهر، شرح احکام الاحوال الشخصیه، مؤسسه النوری، 1997م.
14
شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، معارف اسلامی، 1416ق.
15
صانعی، یوسف، فقه الثقلین فی شرح تحریر الوسیله (کتاب الطلاق)، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1380ش.
16
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، عروة الوثقی، قم، دارالکتب، 1412ق.
17
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، مؤسسه المنار، 1415ق.
18
عبدالحمید، محمد محی الدین، الاحوال الشخصیه، بیروت، دارالکتب العربی، 2006م.
19
عمانی، حسن بن علی، حیاة ابنابیعقیل و فقهه، قم، مرکز معجم فقهی، 1413ق.
20
غریانی، عبدالرحمن، مدونة الفقه المالکی و ادلته، بیروت، مؤسسه الریان، 1423ق.
21
فقی، عمرو عیسی، الموسوعة الشاملة فی الاحوال الشخصیه، المکتب الجامع الحدیث، 2005م.
22
ناجی، محسن، شرح قانون احوال الشخصیه، الرابطه، 1970م.
23
نائینی، محمدحسین، فوائد الأصول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1376ش.
24
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1994م.
25
نووی، یحیی بن شرف، منهاج الطالبین، دمشق، دارالبلخه، 2002م.
26
ORIGINAL_ARTICLE
جریان قصاص میان مسلمان و غیرمسلمان از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران
در فقه اسلامی به اجماع فقها، غیرمسلمانی که عمدی و عدوانی مسلمانی را بکشد، قابل قصاص است. همچنین اختلافی نیست که کشتن اهلحرب توسط مسلمان، سبب ثبوت قصاص نمیشود. مسئله مورد اختلاف، قصاص مسلمانی است که اقدام به کشتن غیرمسلمان معصوم الدم کرده است؛ یعنی کسانی که از آنان به عنوان ذمی، معاهد و مستأمن یاد میشود. چهار نظریه فقهی در این باره مطرح شده است؛ بیشتر فقها قائل به نابرابری مطلق و عدم ثبوت قصاص هستند. بعضی برعکس قائل به مساوات مسلمان و غیرمسلمان در جنایات و مسئولیتهای ناشی از آن شدهاند. برخی قائل به تفصیل در مسئله بوده و بعضی دیگر تکرار قتل غیرمسلمان را موجب قصاص و یا اعدام از باب حد دانستهاند. قانونگذار ایران در تازهترین تصمیمات خود از میان نظریههای مورد اشاره، نظریه عدم مساوات و عدم ثبوت قصاص مسلمان به نفع غیرمسلمان را پذیرفته است. این مقاله با نقد دلایل و مبانی آرای فقهی، در نهایت، با استناد به مفاد آیات و احادیث ناظر به مسئله و روح کلی حاکم بر آنها، نظریه برابری و جریان دوسویه قصاص میان مسلمان و غیرمسلمان را پذیرفته است.
https://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11862_949fd5a6a34b66f65a6befc070b7becd.pdf
2015-01-01
65
83
قصاص
مسلمان
ذمّی
معاهد
مستأمن
قانون مجازات اسلامی
جلیل
امیدی
jalilomidi@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه تهران
AUTHOR
زکریا
حسینی
hoseini64215@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری فقه شافعی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلبانی، محمد ناصرالدین، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، بیروت، المکتب الاسلامی، 1405ق.
2
ابنابیخیثمه، احمد، التاریخ الکبیر، دارالفاروق، بیتا.
3
ابنابیشیبه، عبدالله بن محمد، المصنف، تعلیق: سعید اللّحام، بیروت، دارالفکر، 1409ق.
4
ابنادریس حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
5
ابنبابویه، محمد بن علی، الهدایة فی الاصول و الفروع، قم، اعتماد، 1418ق.
6
همو، من لایحضره الفقیه، تحقیق: علىاکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، بیتا.
7
ابنحبان، محمد، صحیح ابنحبان، تحقیق: شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1414ق.
8
ابنحجر عسقلانی، احمد، تقریب التهذیب، حلب، دارالرشید، 1406ق.
9
همو، تهذیب التهذیب، هند، دائرة المعارف النظامیه، 1326ق.
10
همو، فتح الباری شرح صحیح البخاری، تحقیق: عبدالعزیز بن عبدالله بن باز و محبالدین خطیب، دارالفکر، بیتا.
11
ابنحزم، علی، المحلی، بیروت، دارالفکر، بیتا.
12
ابنرشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، تصحیح: خالد عطار، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
13
ابنزهره حلبی، حمزه بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق: ابراهیم بهادری و دیگران، قم، مؤسسه امام صادق، 1417ق.
14
ابنسعید حلی، یحیی بن احمد، الجامع للشرایع، قم، سیدالشهداء العلمیه، 1405ق.
15
ابنعابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
16
ابنقدامه، عبدالله بن احمد، الشرح الکبیر، بیروت، دارالکتاب العربی، بیتا.
17
ابنمرتضی، احمد بن یحیى، التاج المذهب لأحکام المذهب، بیروت، دارالکتاب الاسلامی، بیتا.
18
ابنمفلح، ابراهیم بن محمد، المبدع فی شرح المقنع، بیروت، المکتب الاسلامی، 1400ق.
19
ابوداود سجستانی، سلیمان بن اشعث، السنن، بیروت، دارالکتب العربی، بیتا.
20
احمد بن حنبل، المسند، تحقیق: شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1420ق.
21
ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، تحقیق: علی عمر، مکتبة الثقافة الدینیه، بیتا.
22
اعلامیه جهانی حقوق بشر، مصوب 10 دسامبر 1948م.
23
بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع المسند الصحیح، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، دارطوق النجاة، 1422ق.
24
بزار، احمد بن عمرو، المسند، تحقیق: محفوظ الرحمن زین الله، بیروت، مؤسسة علوم القرآن؛ مکتبة العلوم و الحکم، 1409ق.
25
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری و فی ذیله الجوهر النقی، هند، مجلس دائرة المعارف النظامیة الکائنة، 1344ق.
26
جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، دارالفکر، 1424ق.
27
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
28
حلبی، ابوصلاح، الکافی فی الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین، 1403ق.
29
خرمدل، مصطفی، تفسیر نور، تهران، احسان، 1378ش.
30
خلال، ابوبکر، أهل الملل و الردة و الزنادقة و تارک الصلاة و الفرائض، تحقیق: ابراهیم بن حمد سلطان، عربستان، مکتبة المعارف، بیتا.
31
خمینی، روحالله، تحریر الوسیله، نجف، مطبعة الآداب، 1390ق.
32
خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکملة المنهاج، نجف، مطبعة الآداب، بیتا.
33
دارقطنی، علی بن عمر، السنن، تحقیق: سید عبدالله هاشم یمان، بیروت، دارالمعرفه، 1386ق.
34
شافعی، محمد بن ادریس، الام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1422ق.
35
شنقیطی، محمدامین بن محمدمختار، أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
36
صانعی، یوسف، فقه و زندگی، مؤسسه فقه الثقلین، 1385ش.
37
صنعانی، عبدالرزاق بن همام، المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن اعظمی، بیروت، المکتب الاسلامی، 1403ق.
38
طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید سلفی، موصل، مکتبة العلوم و الحکم، 1404ق.
39
طحاوی، احمد بن محمد، شرح مشکل الآثار، تحقیق: شعیب ارنؤوط، دارنشر، بیتا.
40
طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانى، تحقیق: احمد قصیر عاملى، بیروت، داراحیاء التراث العربى، بیتا.
41
همو، الاستبصار، تحقیق: سید حسن موسوی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363ش.
42
همو، الخلاف، تحقیق: سید علی خراسانی، سید جواد شهرستانی و محمدمهدی نجف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1407ق.
43
همو، المبسوط فی فقه الامامیه، تعلیق: سید محمدنقی کشفی، المکتبة المرتضویه، بیتا.
44
همو، تهذیب الاحکام، تحقیق: محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
45
عبدالغنی غنیمی، اللباب فی شرح الکتاب، تحقیق: محمود امین نواوی، بیروت، دارالکتاب العربی، بیتا.
46
عینی، بدرالدین، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، بیجا، بینا، 1427ق.
47
فاضل مقداد (سیوری حلی)، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، تحقیق: محمد قاضی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1419ق.
48
فتحی بهنسی، احمد، القصاص فی الفقه الاسلامی، بیروت، دارالشروق، 1998م.
49
قانون اساسی ایران، مصوب 1358-1368ش.
50
قانون مجازات اسلامی، مصوب 1/2/1392ش.
51
قرطبى محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1364ش.
52
کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
53
کنوانسیون حقوق مدنی و سیاسی، مصوب 16 دسامبر 1966م.
54
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران، استقلال، 1409ق.
55
محقق داماد، سید مصطفی، تقریرات درس فقه استدلالی دوره دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، 1388ش.
56
مرغینانی، علی بن ابیبکر، الهدایة شرح بدایة المبتدی، المکتبة الاسلامیة، بیتا.
57
مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1410ق.
58
الموسوعة الفقهیة الکویتیة، مصر، دارالصفوة، 1427ق.
59
نمازی شاهرودی، على، مستدرک سفینة البحار، تحقیق: حسن بن علی نمازی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، بیتا.
60
نووی، یحیی بن شرف؛ و مطیعی، محمد نجیب، المجموع شرح المهذب مع تکملة المجموع، دارالفکر، بیتا.
61
ORIGINAL_ARTICLE
قرائت قرآن توسط حائض در فقه مذاهب اسلامی
درباره قرائت قرآن توسط حائض، به طور کلی دو نظر از سوی فقها مطرح شده است. نظر رایج و پرطرفدارتر این است که قرائت قرآن توسط حائض در ایام حیض ممنوع و حرام است. در مقابل این نظر، قول دیگری قرار دارد که قرائت قرآن را در ایام حیض توسط حائض جایز میداند و طرفداران این قول برای اثبات نظریه خود، به دلایلی نقلی از جمله عموم آیات وارده درباره امر به قرائت قرآن و روایات و نیز دلایل عقلی استناد نمودهاند. در مقابل، قائلان به منع قرائت قرآن، نیز برای اثبات نظر خود به دلایلی نقلی از جمله آیه «لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» و حدیث «لا تقرأ الحائض و لا الجنب شیئاً من القرآن» و روایات دیگر و نیز دلایل عقلی از جمله قیاس استناد نمودهاند. این نوشتار ضمن بررسی آرای فقهی موجود در این مسئله، در نهایت به این نتیجه رسیده است که قول قائلان به عدم جواز قرائت قرآن در ایام حیض راجح است.
https://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11863_52f6507078f825af8c91a60510845f17.pdf
2015-01-01
85
108
قرائت قرآن
استماع قرآن
حیض
جُنُب
ذِکر
سهیلا
رستمی
rostamisoheila@gmail.com
1
استادیار دانشگاه کردستان
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آذر گشسب، اردشیر، مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان، تهران، فروهر، 1358ش.
2
ابراهیم حسن، حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، بیتا.
3
ابنابیشیبه، عبدالله بن محمد، المصنف، تحقیق: کمال یوسف حوت، ریاض، مکتبة الرشد، 1409ق.
4
ابنباز، عبدالعزیز، فتاوی اسلامیة لمجموعة من العلماء، بیجا، بینا، بیتا.
5
ابنبراج، عبدالعزیز، المهذب، تحقیق: احمد محمد شاکر، بیروت، دارالفکر، بیتا.
6
ابنبطال، علی بن خلف، شرح صحیح البخارى، ریاض، مکتبة الرشد، 1423ق.
7
ابنتیمیه، احمد، مجموع فتاوی، جمع و ترتیب: عبدالرحمن نجدی، اشراف: الرئاسة العامة لشؤون الحرمین الشریفین، بیجا، بینا، بیتا.
8
ابنجزی، القوانین الفقهیة، بیروت، دارالقلم، بیتا.
9
ابنحبان، محمد، صحیح ابنحبان، تحقیق: شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1414ق.
10
ابنحجر عسقلانی، احمد، تلخیص الحبیر، تحقیق: عبدالله هاشم یمانی، بیروت، دارالمعرفه، بیتا.
11
همو، فتح الباری بشرح صحیح البخاری، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، دارالریان للتراث، 1407ق.
12
ابنحزم، علی، المحلی بالآثار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
13
ابنخزیمه، محمد بن اسحاق، صحیح ابنخزیمه، بیروت، المکتب الاسلامی، 1390ق.
14
ابنعثیمین، محمد بن صالح، 90 فتوى فی احکام الحیض و النفاس، بیجا، بینا، بیتا.
15
ابنقدامه، عبدالله بن احمد، الشرح الکبیر، بیروت، دارالکتاب العربی، بیتا.
16
همو، المغنی، بیروت، دارالفکر، 1405ق.
17
ابنکثیر، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، مصر، عیسی البابی الحلبی، 1963م.
18
ابنماجه، محمد بن یزید، السنن، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
19
ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 1414ق.
20
ابننجیم مصری، زینالدین، البحر الرائق فی شرح کنز الدقائق، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
21
ابوداود سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابیداود، بیروت، المکتبة العصریة، بیتا.
22
انصاری، زکریا، اسنى المطالب فی شرح روض الطالب، تحقیق: محمد محمد تامر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1422ق.
23
همو، غایة الوصول شرح لب الاصول، قم، سیدالشهداء، 1413ق.
24
بابرتی، محمد بن محمد، العنایة شرح الهدایة، دارالفکر، بیتا.
25
باجی، سلیمان بن خلف، المنتقى شرح الموطأ، مصر، مطبعة السعادة، 1332ق.
26
بارتلمه، کریستیان، زن در حقوق ساسانی، ترجمه صاحب الزمانی، تهران، بنگاه مطبوعاتی عطایی، 1337ش.
27
بجیرمی، سلیمان، حاشیة بجیرمی علی شرح منهج الطلاب، ترکیه، المکتبة الاسلامیة، بیتا.
28
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دارطوق النجاة، 1422ق.
29
بدران، ابوالعینین، تاریخ فقه اسلامی، ترجمه نوید نقشبندی، سنندج، دانشگاه کردستان، 1381ش.
30
بغوی، حسین بن مسعود، تفسیر البغوی، دارطیبة، 1417ق.
31
بهوتی، منصور بن یونس، الروض المربع شرح زاد المستنقع، تحقیق: سعید اللّحام، بیروت، دارالفکر، بیتا.
32
همو، شرح منتهی الارادات، بیروت، عالم الکتب، 1414ق.
33
همو، کشاف القناع عن متن الاقناع، بیروت، دارالفکر، 1402ق.
34
بویس، مری، تاریخ کیش زرتشت، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران، طوس، 1376ش.
35
بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1988م.
36
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2003م.
37
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ، اسلام در ایران، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام، 1351ش.
38
ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، مکتبة البابی الحلبی، 1395ق.
39
توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1379ش.
40
جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین؛ مکتبة النهضة، 1976م.
41
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
42
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی، 1405ق.
43
حطاب، محمد بن محمد، مواهب الجلیل لشرح مختصر الخلیل، تحقیق: زکریا عمیرات، بیروت، عالم الکتب، 1423ق.
44
حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت، 1414ق.
45
خرمدل، مصطفی، تفسیر نور، تهران، احسان، 1386ش.
46
خمینی، روحالله، توضیح المسائل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بیتا.
47
خویی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین و تکملة المنهاج، تهران، کتابخانه لطفی، 1397ق.
48
دارقطنی، علی بن عمر، السنن، مصر، 1386ق.
49
دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن، سنن الدارمی، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
50
دسوقی، محمد عرفه، حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، تحقیق: محمد علیش، بیروت، دارالفکر، بیتا.
51
رافعی، عبدالکریم بن محمد، فتح العزیز شرح الوجیز، مطبوع مع المجموع، بیروت، دارالفکر، بیتا.
52
راوندی، سعید بن هبةالله، فقه القرآن، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی، بیتا.
53
رضایی، عبدالعظیم، اصل و نسب و دینهای ایرانیان باستان، تهران، درّ، 1379ش.
54
رملی، محمد بن احمد، نهایة المحتاج الى شرح المنهاج، بیروت، دارالفکر، 1404ق.
55
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، تحقیق: عبدالرزاق مهدی، بیجا، بینا، بیتا.
56
زیلعی، عثمان بن علی، تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق، قاهره، مطبعة الکبری الامیریة، 1313ق.
57
سالم، سید عبدالعظیم، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمه باقر صدری نیا، تهران، علمی و فرهنگی، 1386ش.
58
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1414ق.
59
شربینی، محمد بن احمد، الإقناع، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
60
همو، مغنی المحتاج، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2000م.
61
شریف مرتضی، علی بن حسین، رسائل المرتضی، قم، دارالقرآن الکریم، 1405ق.
62
شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة، قم، دارالفکر، 1411ق.
63
شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1413ق.
64
شوکانی، محمد بن علی، نیل الاوطار، بیروت، دارالجیل، 1973م.
65
صلاحین، عبدالمجید محمود، فقه العبادات القسم الأول فقه الطهارة و الصلاة، عمان، دارالمستقبل، 1999م.
66
صنعانی، عبدالرزاق بن همام، المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن اعظمی، بیروت، المکتب الاسلامی، 1403ق.
67
صنعانی، محمد بن اسماعیل، سبل السلام، دارالحدیث، بیتا.
68
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، عروة الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1412ق.
69
طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت، 1418ق.
70
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی، 1983م.
71
طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
72
طحاوی، احمد بن محمد، حاشیة الطحاوی علی مراقی الفلاح شرح نور الإیضاح، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
73
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1416ق.
74
طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
75
همو، الخلاف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1424ق.
76
همو، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
77
عینی، محمود بن موسی، البنایة شرح الهدایة، بیروت، دارالفکر، 1411ق.
78
قرافی، احمد بن ادریس، الذخیرة، بیروت، دارالغرب، 1994م.
79
قرشی، سید علیاکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.
80
قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
81
کرمی حنبلی، مرعی بن یوسف، دلیل الطالب لنیل المطالب، ریاض، دارطیبة، 1425ق.
82
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1406ق.
83
ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الامام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1419ق.
84
همو، النکت و العیون، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
85
مبارکفوری، محمد عبدالرحمن، تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
86
مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، اسماعیلیان، 1414ق.
87
محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر، قم، سیدالشهداء، 1364ش.
88
همو، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران، اعلمی، بیتا.
89
محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت، 1414ق.
90
محمود، عبدالرحمن، معجم المصطلحات و الفاظ الفقهیة، قاهره، دارالفضیله، 1419ق.
91
مرداوی، علی بن سلیمان، الإنصاف، تحقیق: محمد حامد الفقی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
92
مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
93
مفید، محمد بن محمد، احکام النساء، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، بیتا.
94
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374ش.
95
مواق، محمد بن یوسف، التاج و الإکلیل شرح مختصر خلیل بهامش مواهب الجلیل للحطاب، بیروت، دارالفکر، 1398ق.
96
میرزایی، ناصر، «بررسی علمی علل تحریم مجامعت با همسر حائض از دیدگاه قرآن کریم»، مجله اخلاق پزشکی، شماره 9، پاییز 1388ش.
97
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تحقیق: عباس قوچانی، دارالکتب الاسلامی، 1398ق.
98
ندوی، علی احمد، قواعد الفقهیة، تحقیق: مصطفی زرقا، دمشق، دارالفکر، 1991م.
99
نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة، مشهد، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1418ق.
100
نسائی، احمد بن علی، سنن النسائی، شرح: جلالالدین سیوطی، حاشیه: امام سندیّ، بیروت، دارالکتاب العربی، بیتا.
101
نظام و دیگران، الفتاوی الهندیة، بیروت، دارالفکر، 1991م.
102
نفیسی، سعید، تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، به اهتمام عبدالکریم جربزهدار، تهران، اساطیر، 1384ش.
103
نوابخش، ع، زن در تاریخ، تهران، رفعت، بیتا.
104
نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1408ق.
105
نووی، یحیی بن شرف، المجموع شرح المهذّب، بیروت، دارالفکر، بیتا.
106
همو، شرح صحیح مسلم، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
107
هیثمی، علی بن ابیبکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت، دارالفکر، 1412ق.
108
ORIGINAL_ARTICLE
وقف نابالغ در مذاهب فقهی اسلامی
فقه اهلسنت نسبت به فقه شیعه در مورد وقف کودک و وصیت وی به وقف، سختگیری بیشتری دارد؛ زیرا بین ممیز و غیرممیز و اینکه وقف با اجازه ولی کودک صورت گیرد یا خیر، فرق نگذاشته و در هر صورت، وقف صبی را از عموم اولیه منع تصرفات صبی، خارج ندانسته است. احتمال حمل روایات جواز صدقه کودک بر صدقههای جزئی و احتمال مراد بودن معنای خاص صدقه نه اعم از آن و وقف، از یک سو، و اطلاق صدقه بر وقف در روایات و تصریح فقهایی، چون شیخ مفید و شیخ طوسی به یکی بودن وقف و صدقه، از سوی دیگر، حکم به جواز و صحت وقف کودک را با تردید همراه نموده است، از این رو، فقهایی که به جواز وقف کودک رأی دادهاند، تکرار وقف را در زمان بلوغ، مستحب و اولی و لازمه احتیاط دانستهاند. هریک از مذاهب فقهی امامیه و اهلسنت، اصل اولیه منع تصرفات صبی و حجر را پذیرفته و مواردی را با دلایلی به صورت تعبّدی از اصل مزبور خارج دانستهاند.
https://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11864_af7311dd0904242f7b1d6f0198a496c9.pdf
2015-01-01
109
129
وقف
صبی
ممیز
غیرممیز
وصیت
مرتضی
رحیمی
mrahimi@shirazu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنابیجمهور احسائی، محمد بن علی، عوالی اللئالی، قم، سیدالشهداء، 1405ق.
2
ابنادریس حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
3
ابنبابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
4
ابنداود حلی، حسن بن علی، رجال ابنداود، تهران، دانشگاه تهران، 1383ش.
5
ابنرشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایۀ المقتصد، تصحیح: خالد عطار، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
6
ابنزهره حلبی، حمزه بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق: ابراهیم بهادری و دیگران، قم، مؤسسه امام صادق، 1417ق.
7
ابنعابدین، محمدامین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
8
ابنفهد حلی، المقتصر من شرح المختصر، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1410ق.
9
همو، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407ق.
10
ابنقدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت، دارالکتاب العربی، بیتا.
11
اصفهانی، سید ابوالحسن، وسیلة النجاة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422ق.
12
بحرانی آل عصفور، حسین بن محمد، الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، قم، مجمع البحوث العلمیه، بیتا.
13
بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
14
بهوتی، منصور بن یونس، الروض المربع شرح زاد المستنقع، تحقیق: سعید اللّحام، بیروت، دارالفکر، بیتا.
15
بیهقی، احمد بن حسین، معرفة السنن و الآثار، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
16
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1409ق.
17
حسینی، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح القواعد العلامة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1409ق.
18
حسینی روحانی، سید محمدصادق، فقه الصادق(ع)، قم، مدرسه امام صادق، 1412ق.
19
حکیم، محسن، منهاج الصالحین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1410ق.
20
همو، نهج الفقاهة، قم، 22 بهمن، بیتا.
21
حلبی، ابوصلاح، الکافی فی الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین، 1403ق.
22
حلی، حسن بن یوسف، ارشاد الاذهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
23
همو، تحریر الاحکام الشرعیة، قم، مؤسسه امام صادق، 1420ق.
24
همو، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت، 1414ق.
25
همو، خلاصة الاقوال، نجف، المطبعة الحیدریة، 1381ق.
26
همو، مختلف الشیعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
27
همو، نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، قم، مؤسسه آل البیت، بیتا.
28
خمینی، روحالله، التعلیقة علی العروة الوثقی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1380ش.
29
خن، مصطفی؛ و دیگران، الفقه المنهجی علی مذهب الامام الشافعی، دمشق، دارالقلم، 1413ق.
30
خوانساری، محمد، الحاشیة الثانیة علی المکاسب، بیجا، بینا، بیتا.
31
رافعی، عبدالکریم، فتح العزیز فی شرح الوجیز، بیروت، دارالفکر، بیتا.
32
سایس، محمدعلی، تفسیر آیات الاحکام، بیجا، المکتبة العصریة، 2000م.
33
سبحانی، جعفر، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، قم، مؤسسه امام صادق، 1424ق.
34
سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه المنار، 1413ق.
35
سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن، کفایة الاحکام، اصفهان، بینا، بیتا.
36
سدلان، صالح بن غانم، رسالة فی الفقه المیسر، عربستان، وزارة الشؤون الاسلامیة و الاوقاف و الدعوة و الارشاد، 1425ق.
37
سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1406ق.
38
سلار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، قم، الحرمین، 1404ق.
39
سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، بیجا، بینا، بیتا.
40
سیفی مازندرانی ، علیاکبر، دلیل تحریر الوسیلة ـ احکام الاسرة، بیجا، بینا، بیتا.
41
همو، دلیل تحریر الوسیلة ـ کتاب الوقف، بیجا، بینا، بیتا.
42
شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1377ق.
43
شمسالدین حلی، محمد، معالم الدین فی فقه آل یس، قم، مؤسسه امام صادق، 1424ق.
44
شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1427ق.
45
همو، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1414ق.
46
شهید ثانی، زینالدین بن علی، حاشیة الشرایع، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بیتا.
47
همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413ق.
48
صیمری، مفلح، غایة المرام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دارالهادی، 1420ق.
49
طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت، 1418ق.
50
طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
51
همو، الرجال، قم، دفتر تبلیغات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1427ق.
52
همو، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
53
عاملی ترحینی، محمدحسن، الزبدة الفقهیة، قم، دارالفقه، 1424ق.
54
فاضل مقداد (سیوری حلی)، مقداد بن عبدالله، التنقیح الرائح لمختصر الشرائع، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی، 1404ق.
55
فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1420ق.
56
قطیفی، علی بن ابراهیم، شرح ترددات المختصر النافع، قم، دارالمصطفی لاحیاء التراث، 1419ق.
57
قلیوبی، احمد بن احمد، حاشیتان قلیوبی، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
58
کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع، پاکستان، المکتبة الحبیبة، 1409ق.
59
کاشف الغطاء، علی بن محمدرضا، النور الساطع فی الفقه النافع، نجف، مطبعة الآداب، 1381ق.
60
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، 1429ق.
61
مالک بن انس، الموطأ، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1406ق.
62
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، 1408ق.
63
محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت، 1414ق.
64
مصطفوی، سید محمدکاظم، فقه المعاملات، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423ق.
65
مظفر، محمدرضا، حاشیة المظفر علی المکاسب، بیجا، بینا، بیتا.
66
مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسة، بیروت، دارالتیار الجدید؛ دارالجواد، 1421ق.
67
مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق
68
مناوی، محمد عبدالرؤوف بن علی، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
69
موسوی عاملی، محمد بن علی، نهایة المرام فی شرح مختصر شرایع الاسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1411ق.
70
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
71
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیتا.
72
نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1408ق.
73
نووی، یحیی بن شرف، روضة الطالبین، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
74
وجدانی فخر، قدرتالله، الجواهر الفخریة، قم، سما قلم، 1426ق.
75